فارسی به مثابه زبان رسمی؛ از شعار تا عمل
اظهارات مهم آقای متقی در زمانی بسیار حساس و حیاتی مطرح شده؛ زمانی که سیاست‌ها، فرامین و تصامیم برخی عناصر طالبان علیه زبان فارسی نگرانی‌های عمیقی را درباره برنامه‌های ویرانگر طالبان برای تضعیف و در نهایت حذف این زبان در افغانستان به عنوان یکی از اصیل‌ترین خاستگاه‌های زبان فارسی و از محورهای اصلی و قدرتمند حوزه تمدنی فارسی برانگیخته است.
امیرخان متقی؛ وزیر خارجه طالبان گفته است که پایین کشیدن تابلوها به زبان فارسی در افغانستان، «سیاست» حکومت طالبان نیست. او در مصاحبه‌ای در تهران تصریح کرده که فارسی و پشتو هردو «زبان‌های رسمی» افغانستان هستند و طالبان می‌کوشند که هردو زبان را «غنی» سازند.
آقای متقی که در تهران است به خبرگزاری فارس در پاسخ به سؤالی در این مورد گفته است: «اگر در جایی تابلوهایی که به زبان فارسی هستند پایین کشیده شوند، کار اشخاص مغرض است و با اهداف شخصی صورت گرفته؛ اما سیاست حکومت افغانستان [طالبان] این نیست.»
وزیر خارجه طالبان افزوده است که زبان فارسی و پشتو «هردو زبان رسمی افغانستان» هستند و در مکاتب و دانشگاه‌ها و مراکز علمی، «همه‌چیز مانند قبل» جریان دارد و تدریس و صحبت به هردو زبان پشتو و فارسی انجام می‌شود.
این در حالی است که پیش از این، برداشتن نام‌های فارسی از سردر دانشگاه‌ها، فرودگاه‌ها و ادارات دولتی در افغانستان اخیرا بیش‌تر گزارش شده و واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته است.
امیرخان متقی یکی از بلندپایه‌ترین مقام‌های دولت طالبان است. او نفوذ و صلاحیت عمیق و گسترده‌ای در زمینه اتخاذ تصمیم‌های کلان و سیاست‌گذاری‌های راهبردی در تشکیلات حکومتی دارد و افزون بر این‌که رییس دستگاه سیاست خارجی طالبان محسوب می‌شود، قدرت، اثرگذاری و صلاحیت وسیعی در حوزه سیاست داخلی دارد.
بنابراین، اظهارات تازه او درباره جایگاه زبان «فارسی» در افغانستان، آن‌هم درست در شرایطی که فارسی‌ستیزی در حکومت طالبان به طور ملموسی، رو به افزایش است و اخیرا دستورالعمل‌های تازه‌ای در زمینه ممنوعیت برخی واژگان فارسی در دانشگاه‌ها و مراکز تحصیلات عالی کشور، بار دیگر بحث‌برانگیز شده، اهمیت زیادی دارد و می‌تواند اندکی از انتقادها و واکنش‌های منفی وسیع درباره اهداف و نیات و سیاست‌ها و راهبردهای طالبان برای تضعیف زبان فارسی و فارسی‌زبانان بکاهد.
از سوی دیگر، منتقدانی که در هفته‌های اخیر، کارزارهای گسترده‌ای را در واکنش به برخی دستورالعمل‌ها، فرامین و قوانین طالبان علیه زبان فارسی و فارسی‌زبانان، راه‌اندازی کرده‌اند، می‌توانند از سخنان مورد اشاره رییس دستگاه دیپلماسی طالبان، به مثابه یک پشتوانه نیرومند استفاده کنند، هم جایگاه کنونی زبان فارسی به مثابه «زبان رسمی» در ادارات دولتی، نظام اداری، سیستم آموزشی و مراکز علمی و کانون‌های فرهنگی کشور را ارتقا دهند و تقویت کنند و هم جلو تضعیف این زبان از سوی کسانی که امیرخان متقی آن‌ها را عناصر «مغرض» می‌خواند بگیرند و با استناد به موضع سرپرست وزارت امور خارجه طالبان، در برابر هرگونه تلاش توطئه‌آمیز رهبران مرکزی و محلی طالبان برای زدودن واژگان فارسی و تضعیف عمدی این زبان با قدرت ایستادگی کنند.
به این ترتیب، اظهارات مهم آقای متقی در زمانی بسیار حساس و حیاتی مطرح شده؛ زمانی که سیاست‌ها، فرامین و تصامیم برخی عناصر طالبان علیه زبان فارسی نگرانی‌های عمیقی را درباره برنامه‌های ویرانگر طالبان برای تضعیف و در نهایت حذف این زبان در افغانستان به عنوان یکی از اصیل‌ترین خاستگاه‌های زبان فارسی و از محورهای اصلی و قدرتمند حوزه تمدنی فارسی برانگیخته است.
با این‌همه هرگز نباید فراموش کرد که امیرخان متقی که گفته می‌شود به طیف طالبان میانه‌رو، تعلق دارد و رییس دستگاه سیاست خارجی طالبان است، این اظهارات را در حاشیه سفری به پایتخت کنونی تمدن فارسی یعنی ایران، مطرح کرده‌است و این می‌تواند یک موضع سیاسی، تبلیغاتی و صرفا برای مصرف خارجی باشد.
از جانب دیگر، آقای متقی پیش از این، در دیگر زمینه‌های بحث‌انگیز و جنجالی مانند مطالبات مشروع شیعیان افغانستان از حکومت طالبان نیز مواضع و رفتارهای مشابه داشته و از حقوق شیعیان به عنوان یک مذهب بزرگ اسلامی در افغانستان زیر سلطه طالبان، حمایت کرده بود؛ اما آنچه در نهایت رقم خورد و هم‌اکنون در حال اجرا می‌باشد، این است که طیف تندرو طالبان بر شریان‌های اصلی تصمیم‌گیری در این زمینه، مسلط شده و به طور عمدی و آگاهانه، سیاست طرد و تضعیف و حتی تکفیر شیعیان را دنبال می‌کنند و حتی آن‌ها را خارج از دایره دین اسلام، تعریف می‌کنند و می‌گویند که در افغانستان تنها یک مذهب اسلامی وجود دارد و آن مذهب سنی حنفی است. این موضع‌گیری‌ها اما تاکنون واکنش امیرخان متقی را برنیانگخته‌است.
بنابراین، درباره دیدگاه او در زمینه زبان فارسی به عنوان «زبان رسمی» کشور نیز نمی‌توان عجولانه نتیجه گرفت و خوش‌بینانه قضاوت کرد. در حال حاضر، این اظهار نظر، علیرغم ماهیت مثبت و خوشایندی که دارد، تنها یک شعار است و زمانی می‌تواند قابل تحسین و تقدیر و تقویت باشد که در عمل به کار بسته شود و بر سیاست‌های فارسی‌ستیزانه در حال گسترش دولت طالبان، تاثیرات ملموس و مثبت بگذارد.
