تروریزم در افغانستان؛ نگرانی روسیه چقدر جدی است؟
صرف نظر از این‌که پاسخ قابل پیش‌بینی طالبان به سخنان تازه وزیر دفاع روسیه درباره رشد تروریزم و مواد مخدر در افغانستان زیر سیطره آن‌ها چه خواهد بود، این هشدارها و ابراز نگرانی‌ها نشان می‌دهد که منطقه همچنان نسبت به آنچه در افغانسان می‌گذرد، عمیقا بدبین و بیمناک است و درباره پیامدهای غیرقابل مهار آن برای امنیت و ثبات منطقه‌ای هراس دارد.
سرگئی شویگو؛ وزیر دفاع روسیه به تازگی طی اظهاراتی افغانستان تحت سلطه طالبان را بزرگ‌ترین تهدید برای کشورهای آسیای مرکزی خوانده است.
وی روز سه شنبه، ۸ حوت در نشستی با مقامهای ارشد نظامی این کشور گفت: «وضعیت در منطقه همچنان دشوار است. بزرگ‌ترین تهدید هنوز از افغانستان است.»
وی اضافه کرد: «در یک سال گذشته، شمار جنگجویان داعش در افغانستان زیر سلطه گروه طالبان، ۱۵ درصد افزایش یافته است.»
شویگو تصریح کرد که هدف اصلی داعش گسترش ایدئولوژی رادیکال و فعالیت‌های تروریستی در مرزهای جنوبی کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی است.
وزیر دفاع روسیه افزود: «افزایش تقریبا ۲۰ درصدی تولید مواد مخدر و قاچاق آن از طریق جمهوریهای آسیای میانه پیش‌بینی می‌شود.»
در عین حال سرگئی شویگو به تاکید گفت که کشورش در حال انجام اقدامات پیشگیرانه است.
اخیرا در نشست امنیتی قرقیزستان هم رئیس جمهور این کشور و همچنین دبیر شورای امنیت ملی روسیه به گونه واضح گفتند که طالبان از بیش از ۲۰ گروه تروریستی میزبانی می‌کنند.
تکرار این هشدارها نشان می‌دهد که کشورهای همسایه و منطقه و همچنین قدرت‌های بزرگ شرقی همچنان افغانستان را منبع عظیم تهدیدهای تروریستی می‌دانند و نسبت به پیامدهای ادامه این وضعیت برای امنیت و ثبات منطقه‌ای عمیقا نگران هستند.
نکته قابل تامل این است که این هشدارها و نگرانی‌ها درست در نقطه مقابل روایت طالبان قرار دارد که پیوسته تاکید می‌کنند که هیچ تهدیدی از مبدأ افغانستان علیه کشورهای دیگر وجود ندارد، هیچ گروه تروریستی در افغانستان زیر سلطه طالبان، فعال نیست و طالبان به طور مؤثری داعش را «سرکوب» کرده و قدرت عملیاتی این گروه را از بین برده‌اند.
با این‌همه، تجدید و تکرار این هشدارها از سوی عالی‌ترین مقامهای امنیتی و نظامی روسیه و دیگر کشورهای مهم منطقه نشان می‌دهد که روایت طالبان، نتوانسته است مورد پذیرش کشورهای یادشده قرار بگیرد و در زمینه ارتباط و حمایت از تروریزم و توسعه آن به کشورهای همسایه و منطقه، هیچ کشوری به طالبان، اعتماد ندارد.
وزیر دفاع روسیه، نه تنها ادعاهای طالبان درباره «سرکوب» داعش و نابودی قدرت عملیاتی این گروه را به طور ضمنی زیر سؤال برد؛ بلکه تصریح کرد که از زمان بازگشت طالبان به قدرت، داعش ۱۵ درصد رشد کرده است.
افزون بر این، طالبان پیش از این بارها ادعا کرده‌اند که براساس فتوای ملا هبت‌الله آخوندزاده، کاشت و تولید مواد مخدر را به «صفر» رسانده‌اند و مبارزه آنان با قاچاق مواد مخدر نیز جریان دارد. این در حالی است که وزیر دفاع روسیه گفت که قاچاق مواد مخدر به مقصد کشورهای آسیای مرکزی هم احتمالا ۲۰ درصد افزایش خواهد یافت.
بنابراین و صرف نظر از این‌که پاسخ قابل پیش‌بینی طالبان به سخنان تازه وزیر دفاع روسیه درباره رشد تروریزم و مواد مخدر در افغانستان زیر سیطره آن‌ها چه خواهد بود، این هشدارها و ابراز نگرانی‌ها نشان می‌دهد که منطقه همچنان نسبت به آنچه در افغانسان می‌گذرد، عمیقا بدبین و بیمناک است و درباره پیامدهای غیرقابل مهار آن برای امنیت و ثبات منطقه‌ای هراس دارد.
کارشناسان می‌گویند که اگرچه در اظهارات مقام‌هایی مانند سرگئی شویگو؛ وزیر دفاع روسیه، به صراحت بیان نمی‌شود؛ اما واقعیت این است که از نظر کشورهای یادشده، مشکل اصلی، حاکمیت طالبان است. به بیان روشن‌تر، از نظر کشورهای همسایه و منطقه، حاکمیت طالبان بر افغانستان، خود یک تهدید است؛ تهدیدی که موجب رشد تروریزم و مواد مخدر شده و چالش‌های سیاسی و امنیتی در کشورهای پیرامون را چندین برابر تشدید کرده است.
به این ترتیب، تشکیل دولت فراگیر که مطالبه مشترک تقریبا تمام کشورهای همسایه، منطقه و جهان محسوب می‌شود، صرفا به منظور حل مسایل داخلی افغانستان و تسهیل تعامل کابل با جهان نیست؛ بلکه هدف از این درخواست، مقابله با چالش‌هایی است که سلطه قومی طالبان بر افغانستان، ایجاد کرده و کشورهای پیرامون را بیش از هر زمان دیگری در معرض پیامدهای مستقیم یا وضعی این وضعیت قرار داده است. تشکیل دولت فراگیر اما موجب شکل‌گیری یک دولت مسئول در کابل خواهد شد که برای تعامل سازنده و مسئولانه با جهان، ملزم به مقابله مؤثر و واقعی با تروریزم، مهار کاشت و برداشت و تولید و قاچاق مواد مخدر و توجه به نگرانی‌های واقعی کشورهای همسایه، منطقه و جهان خواهد بود.
با توجه به این واقعیت‌ها نگرانی‌های ابرازشده از سوی وزیر دفاع روسیه، کاملا جدی است؛ همان‌گونه که موضع‌گیری‌های مشابه در نشست امنیتی قرقیزستان و سایر همایش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مرتبط با بحران افغانستان، واقعی است و نیاز به حل بنیادین و همیشگی مساله افغانستان را مادامی که حاکمیت طالبان بر افغانستان با یک دولت مسئول، همه‌شمول و متعهد به تعهدات بین‌المللی در کابل، جایگزین نشده، همچنان در صدر اولویت‌های منطقه و جهان قرار می‌دهد.
