تروریست‌های آماده صادرات؛ آسیای مرکزی در خطر پاکستانیزه شدن
چیزی که زنگ خطر واقعی را برای آسیای مرکزی به صدا درمی‌آورد، تنها عدم اقدام طالبان، علیه طالبان پاکستانی یا افزایش قابل توجه مدارس جهادی نیست؛ بلکه تمرکز معنی‌دار و ویژه این گروه بر مناطق شمالی کشور است.
جنرال مایکل کوریلا؛ فرمانده ستاد فرماندهی امریکا در خاورمیانه گفت: «ناتوانی یا عدم تمایل طالبان برای مهار گروه‌های افراطی، آسیای مرکزی و جنوبی را بی‌ثبات می‌کند.»
فرمانده سنتکام در مجلس سنای امریکا گفت: «طالبان تمایل اندکی نیز برای اعمال فشار بر تحریک طالبان پاکستان از منظر مبارزه با گروه‌های تروریستی ندارد. این در حالی است که تی‌تی‌پی تهدیدی جدی برای مناطق سرحدی پاکستان است.»
او افزوده که موجودیت پناهگاه‌های امن در افغانستان برای گروه‌های شبه‌نظامی افراطی خطر بالا رفتن فعالیت‌های این گروه‌ها را افزایش می‌دهد و می‌تواند منازعات منطقه‌ای را به دنبال داشته باشد.
او گفته: «سازمان‌های افراطی ۲۳۰۰ پاکستانی را در ۲۰۲۳ کشتند. چنانچه، طالبان پاکستانی در این مدت ۸۸۱ حمله در پاکستان انجام دادند که رقمی بالا در پنج سال گذشته بوده است.»
فرمانده سنتکام گفته که گروه‌های تروریستی از «وضعیت ضعیف اقتصادی، حاکمیت نه چندان جدی در افغانستان و شبکه پیشرفته جلب و جذب» به سود خود استفاده می‌کنند.
این ارزیابی صرف نظر از این‌که بر چه اساسی ابراز شده، جنرال امریکایی از بیان آن چه منظوری داشته و حتی نقش امریکا در تقویت و توسعه تروریزم در افغانستان و صادرات آن به آسیای مرکزی از طریق حاکمیت طالبان، چقدر است، یک واقعیت محسوب می‌شود.
افغانستان به بستری مساعد و آماده برای رشد تروریزم تبدیل شده است. بربنیاد گزارش سازمان ملل متحد، بیش از ۷ هزار مدرسه جهادی در دوره طالبان در افغانستان ساخته شده و ده‌ها هزار آموزگار در آن‌ها مشغول ترویج آموزه‌های افراط‌گرایانه به صدها هزار دانش‌آموز مستعد تروریزم هستند.
تنها در قندهار که مقر اصلی رهبر مخفی طالبان محسوب می‌شود، بیش از ۹ هزار مدرس در مدارس جهادی، به کار گرفته شده‌اند.
این وضعیت، عملا افغانستان را به پاکستانی دیگر تبدیل می‌کند و طی سال‌های آینده، فارغان مدارس مذهبی طالبان، شاید از کل تولید شبکه‌های قدرتمند مدارس مذهبی پاکستان هم فراتر برود.
از سوی دیگر، چیزی که زنگ خطر واقعی را برای آسیای مرکزی به صدا درمی‌آورد، تنها عدم اقدام طالبان، علیه طالبان پاکستانی یا افزایش قابل توجه مدارس جهادی نیست؛ بلکه تمرکز معنی‌دار و ویژه این گروه بر مناطق شمالی کشور است.
در یکی از گزارش‌های بین‌المللی که اخیرا منتشر شد، به این واقعیت اشاره شده بود که القاعده، اردوگاه‌های آموزشی خود را در ولایت راهبردی پنجشیر در شمال افغانستان، برافراشته است.
از سوی دیگر، طالبان نیز به طور اختصاصی، روی تقویت مدارس جهادی در پنجشیر کار می‌کنند و هم‌اکنون هزاران نفر در این مدارس، سرگرم آموزش آموزه‌های رادیکال و افراط‌گرایانه هستند.
همین وضعیت در دیگر ولایت‌های شمال و شمال شرق کشور نیز به شدت جریان دارد. به عنوان نمونه، بدخشان که همانند پنجشیر، در سال‌های گذشته، کانون «مقاومت» علیه طالبان بود و از نظر قومی نیز در تقابل با قبایل پشتون‌تبار جنوبی قرار دارد، اکنون خود به مرکز اشاعه اندیشه‌های رادیکال تبدیل شده و طالبان بدخشانی، یکی از تندروترین، افراطی‌ترین و خطرناک‌ترین شاخه‌های طالبان محسوب می‌شوند و بخشی از آن‌ها جذب ماشین جنگی گروه‌های مخوف‌تری مانند داعش شده‌اند.
گرایش جوانان تاجیک و ازبک به داعش و دیگر گروه‌های افراطی در سال‌های اخیر به طرز فزاینده‌ای رشد داشته و این امر به این گروه‌ها امکان داده‌است که مرکز ثقل قدرت خود را در مناطق شمال و شمال شرق کشور، برپا کنند.
علاوه بر این‌ها طالبان به طور سیستماتیک، در حال تغییر آرام ترکیب جمعیتی و بافت قومی مناطق شمالی و مرکزی کشور هستند و طالبان پاکستانی با خانواده‌های‌شان موسوم به «مهاجران وزیرستانی» در چارچوب یک برنامه منظم به شمال و مرکز افغانستان، منتقل و در شهرک‌های مجهزی که طالبان بنا کرده‌اند، مستقر می‌شوند.
این روند به ویژه پس از آغاز طرح امنیتی اخراج پناهجویان از پاکستان، شدت گرفت و حتی دستگاه‌هایی مانند وزارتخانه‌های دفاع و داخله طالبان هم با استفاده از امکانات نظامی، روند انتقال و جابه‌جایی پشتون‌ها در شمال و مناطق مرکزی کشور را تسهیل کردند.
در کنار این‌ها احداث کانال استراتژیک قوش‌تپه، پیش از هر چیزی یک پروژه عظیم و پیچیده قومی و امنیتی است. زمین‌های اطراف این کانال، ظرفیت استقرار ۳ میلیون نفر را دارد و طالبان یک کمیسیون ویژه را برای تقسیم این زمین‌ها تشکیل داده‌اند.
با توجه به این وضعیت، نه تنها افغانستان در حال تبدیل شدن به پاکستان دوم است؛ بلکه خطر پاکستانیزه شدن حتی جمهوری‌های آسیای مرکزی را هم تهدید می‌کند و این یک برنامه امنیتی بسیار پیچیده است که از حمایت قدرت‌های غربی و متحدان منطقه‌ای آن‌ها نیز برخوردار است و به واسطه طالبان اجرا می‌شود.
