تمرکز داعش بر آسیای مرکزی، چالش بزرگ شانگهای
سازمان همکاری شانگهای در وضعیت دشواری قرار دارد. این سازمان در حالی که بسیاری از اعضای آن با طالبان روابط سیاسی و اقتصادی برقرار کرده‌اند، همچنان با پیامدهای امنیتی حاکمیت این گروه بر افغانستان، دست و پنجه نرم می‌کند.
در ادامه نگرانی کشورهای منطقه از وجود گروه‌های تروریستی در افغانستان، وزیر دفاع روسیه هشدار می‌دهد که وجود گروه‌های تروریستی در افغانستان امنیت آسیای مرکزی را تهدید می‌کند.
سرگئی شویگو؛ وزیر دفاع روسیه روز جمعه، ۷ ثور در سخنرانی خود در نشست وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در قزاقستان گفت که گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان هنوز هم تهدید اصلی برای امنیت کشورهای آسیای میانه اند.
اگرچه وزیر دفاع روسیه از این گروه‌ها مشخصا نام نبرد؛ اما شاخه خراسان داعش مسئولیت چند حمله اخیر در افغانستان و منطقه را بر عهده گرفته است.
این در حالی است که اخیرا امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت خارجه طالبان ادعا کرد که حد اقل سه کشور همسایه افغانستان زمینه را برای فعالیت داعش در منطقه، مساعد ساخته‌اند.
اما او از این کشورها نام نبرد.
طالبان از سوی دیگر همواره تاکید کرده‌اند که نگرانی کشورهای همسایه و منطقه درباره حضور و وجود گروه‌های تروریستی در افغانستان، نادرست است و داعش در افغانستان از سوی این گروه، سرکوب شده است.
این موضع طالبان اما تاکنون نتوانسته قناعت کشورهای منطقه را فراهم کند و به نگرانی‌های مستمر آن‌ها درباره وضعیت افغانستان و تاثیر آن بر امنیت و ثبات در سراسر منطقه، تاثیر بگذارد. تکرار این موضع از سوی سرگئی شویگو؛ وزیر دفاع روسیه در نشست وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در آستانه نیز این برداشت را تایید می‌کند که روایت طالبان از امنیت و ثبات در افغانستان، مورد تایید و قبول کشورهای دیگر نیست.
از جانب دیگر، تردیدی وجود ندارد که عضوگیری داعش از میان جوانان تاجیک در داخل افغانستان و کشور تاجیکستان، یک نگرانی بزرگ و عمده را درباره اهداف و نیات این نیرو به وجود آورده و استفاده از تروریست‌های تاجیک‌تبار در چندین حمله تروریستی منسوب به داعش در داخل افغانستان، ایران و روسیه، دامنه این نگرانی‌ها را به طور قابل ملاحظه‌ای گسترش داده است.
با این‌همه نباید فراموش کرد که شاخه خراسان داعش در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان، متولد شد، رهبران و فرماندهان اصلی این نیرو، پشتون‌تبار بودند و همین اکنون نیز بیش از ۷۰ درصد تبلیغات، نشرات و برنامه‌های تبلیغاتی داعش در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به زبان پشتو است و تنها ۱۳ تا ۱۵ درصد به زبان فارسی.
این نشان می‌دهد که تمرکز اصلی شاخه خراسان داعش، همچنان بر پشتون‌ها و مناطق پشتون‌نشین است، شاید به این دلیل که این نیرو می‌خواهد با جذب طالبان تندرو و ناراضی از فساد و اقتدارگرایی و دنیازدگی رهبران حاکم، نفوذ و قدرت خود را گسترش دهد.
اخیرا یک نهاد امنیتی طالبان درباره عضوگیری داعش در ولایت میدان‌وردک هشدار داد و از مردم و علمای مذهبی خواست که در خنثی کردن این برنامه با طالبان همکاری کنند.
افزون بر این، طالبان پیش از این، ادعا کرده‌اند که ارتش پاکستان تلاش می‌کند نیروهای داعش را به افغانستان منتقل کند؛ ادعایی که اگر درست باشد، به معنای آن است که اکثر اعضای داعش همچنان پشتون هستند و پاکستان با استفاده از ظرفیت عظیمی که مناطق قبایلی این کشور در زمینه رشد و پرورش نسخه‌های مختلف تروریستی دارد، می‌خواهد فشارها بر طالبان را افزایش دهد و اوضاع را در افغانستان، بی‌ثبات سازد.
به این ترتیب، تبلیغات گسترده طالبان درباره تاجیکستانی‌شدن داعش، پیش از آن‌که تصویری واقعی و کامل از وضعیت نشان دهد، تلاشی فرافکنانه به منظور تبرئه خودشان است. طالبان از این ظریق تلاش می‌کنند تا نه تنها نگرانی‌ها درباره رشد تروریزم به ویژه داعش در افغانستان زیر سلطه خود را ناموجه نشان دهند؛ بلکه حتی می‌خواهند به کشورهای دیگر بگویند که آن‌ها خود قربانی تروریزم داعشی اند که از سوی تاجیکستان و برخی کشورهای دیگر در همسایگی افغانستان، تقویت می‌شود.
این رویکرد اما قادر به تغییر باور کشورهای منطقه به ویژه روسیه درباره ماهیت و هویت داعش و تاثیر تحولات سه سال اخیر افغانستان در پی تسلط طالبان بر کشور نیست. طالبان به عنوان نیرویی که قدرت را در اختیار دارد، باید به مسئولیت‌ها و تعهدات خود در زمینه مقابله با تروریزم و جلوگیری از شیوع و گسترش آن به کشورهای دیگر به درستی عمل کند؛ در غیر آن، فرافکنی و فرار از مسئولیت، چیزی را تغییر نمی‌دهد.
با توجه به این وضعیت، سازمان همکاری شانگهای هم در وضعیت دشواری قرار دارد. این سازمان در حالی که بسیاری از اعضای آن با طالبان روابط سیاسی و اقتصادی برقرار کرده‌اند، همچنان با پیامدهای امنیتی حاکمیت این گروه بر افغانستان، دست و پنجه نرم می‌کند.
برگزاری نشست وزرای دفاع کشورهای عضو شانگهای در آستانه؛ پایتخت قزاقستان و پیش‌تر از آن برپایی چندین نشست دیگر این سازمان در سطوح مختلف در کشورهای آسیای مرکزی، به وضوح نشان می‌دهد که بحران افغانستان، همچنان روی میز این سازمان است و اعضای آن در پی یافتن راه‌های مواجهه با این بحران و به حداقل رساندن پیامدهای امنیتی و بی‌ثبات‌ساز آن برای کشورهای پیرامون افغانستان هستند.
