ترور هنیه و چشمانداز هولناک امنیت خاورمیانه
اگرچه نشانههای اولیه حاکی از آن است که واکنشها به این ترور به گونهای نخواهد بود که مدیریت و مهار آن دشوار باشد و از کنترل خارج شود؛ اما ناظران میگویند که رویکرد انتقامجویانه طرفهای متخاصم در تنشهای جاری در خاورمیانه هر لحظه ممکن است وضعیت را از کنترل خارج کند و تلاشهای نه چندان موثر برخی بازیگران برای مدیریت بحران را به طور کامل بیاثر سازد.
اسماعیل هنیه؛ رهبر سیاسی حماس، شب هنگام در تهران ترور شد؛ رویدادی که یکبار دیگر منطقه آشوبزده خاورمیانه را تکان داد و نگرانیهای فزاینده جهانی درباره دورنمای جنگ ۹ ماهه جاری در غزه و رویارویی رو به گسترش حزب الله و رژیم اسرائیل را دوچندان کرد.
اگرچه رژیم اسرائیل به طور مستقیم مسئولیت ترور رهبر حماس را به عهده نگرفته؛ اما همه نشانهها حاکی از آن است که تلآویو در پشت این ترور قرار دارد. به این ترتیب همانگونه که در واکنشها، تدابیر امنیتی و تمهیدات احتیاطی رژیم اسرائیل نیز قابل مشاهده است عواقب ناشی از این رویداد به طور مستقیم متوجه این رژیم خواهد بود و هرگونه تحولی که بر معادلات امنیتی به شدت شکننده و آسیبپذیر خاورمیانه تاثیر بگذارد، مسئول آن رژیم تلآویو خواهد بود که به طور بیپروا حاکمیت ملی کشورهای مستقل را نقض میکند، رهبران سیاسی مخالف خود را با استفاده از حربه بدنام تروریزم از میان برمیدارد و برای پیشبرد پروژههای امنیتی خود هیچ حد و مرزی قائل نیست.
کارشناسان مسائل امنیتی میگویند که با این اقدام، اکنون توپ در زمین ایران و «محور مقاومت» مورد حمایت تهران در منطقه قرار دارد. آنها باید تصمیم بگیرند که با استفاده از چه شیوههایی به اقدام بیپروای رژیم اسرائیل پاسخ خواهند داد و پیامدهای این پاسخ چگونه مدیریت خواهد شد.
اگرچه نشانههای اولیه حاکی از آن است که واکنشها به این ترور به گونهای نخواهد بود که مدیریت و مهار آن دشوار باشد و از کنترل خارج شود؛ اما ناظران میگویند که رویکرد انتقامجویانه طرفهای متخاصم در تنشهای جاری در خاورمیانه هر لحظه ممکن است وضعیت را از کنترل خارج کند و تلاشهای نه چندان موثر برخی بازیگران برای مدیریت بحران را به طور کامل بیاثر سازد.
مساله دیگر که به این نگرانیها دامن میزند این است که سازوکارهای بینالمللی برای حفاظت از امنیت جهانی به شدت بیاعتبار و ناکارآمد شدهاند. به طور مثال، شورای امنیت سازمان ملل متحد که از صلاحیتهای گسترده برای دخالت در مناقشات بینالمللی به منظور کنترل اوضاع و تضمین صلح جهانی برخوردار است در سایه تنشها و رقابتهای راهبردی قدرتهای بزرگ به شدت مستاصل و منفعل شده و قادر نیست که درباره مهار بحرانهای رو به توسعه جاری در نقاط گوناگون جهان تصامیم اثرگذار، سازنده و بهبود دهنده اتخاذ کند.
درست به همین دلیل است که با وجود برگزاری نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست ایران برای بررسی پرونده ترور اسماعیل هنیه انتظار نمیرود که این نشست به نتیجه ملموس و عملی برای مهار تنشها، کاهش خصومتها و خشونتها و بازگرداندن خاورمیانه آسیب دیده در نتیجه جنگهای جنونآمیز چند دهه اخیر به ویژه جنگ ۹ ماهه جاری در باریکه غزه که به نسلکشی عمدی و آگاهانه غیرنظامیان فلسطینی توسط ارتش رژیم اسرائیل انجامیده منجر شود.
با این همه و با توجه به وضعیت به شدت بحرانی و ملتهب حاکم بر خاورمیانه و هراس فراگیر از گسترش جنگ جاری در غزه و لبنان به سایر کشورهای منطقه، ناظران میگویند که اکنون زمان عقلانیت فرارسیده و مدیریت بحران، نیازمند تصمیمهای سریع و عملگرایانه به هدف بازگرداندن ثبات به مناطق درگیر مناقشه است. همه طرفها مسئولیت دارند تا این واقعیت را درک کنند که جنگ جاری در غزه نه تنها برندهای نخواهد داشت؛ بلکه بازندگان اصلی آن یعنی غیرنظامیان بیدفاع بیشتر از پیش در معرض پیامدهای فجیع و غیرقابل جبران آن قرار خواهند گرفت و در صورتی که دامنه این آتش به سایر کشورها گسترش پیدا کند بیتردید پیامدهای زیانبار و فاجعهآمیز جنگ، غیرنظامیان بیشتری را هدف قرار خواهد داد و دنیای به شدت بیثبات کنونی را در مقابل عواقب غیر گقابل مهار بحرانهای ناشی از تروریزم، استعمار، جاهطلبی و منفعتگرایی قدرتهای جهانخوار و هژمون نامشروع قدرتهای بزرگ بر ملتهای ضعیف آسیبپذیرتر خواهد کرد.