فریدالله ادیب‌آیین؛ هنرمند نوگرا و راوی تاریخ و فرهنگ
فریدالله ادیب‌آیین، بزرگ‌ترین کلکسیونر آثار فرهنگی و تاریخی افغانستان و همچنین نقاش نوگرا و یکی از برجسته‌ترین چهره‌های هنر معاصر افغانستان است.
او با ترکیب هنرهای مختلف از جمله موسیقی، نقاشی و تاریخ، توانسته است جنبش هیجان‌نمایی را در هنرهای تجسمی به نمایش بگذارد. آثار او بازتاب‌دهنده پیوندی ژرف میان هنر چندوجهی و مضامین معنوی و تاریخی هستند که فرهنگ و تاریخ جهان را به تصویر می‌کشند.
ادیب‌آیین به‌عنوان یک هنرمند پیشگام در بیان موسیقی به زبان رنگ شناخته می‌شود و در آثارش از مفاهیم عمیق موسیقی کلاسیک کارناتیک که در جنوب هند به نام “کارناتاکا ساگیتا” شناخته می‌شود، الهام گرفته است.
ادیب‌آیین با بهره‌گیری از راگ‌های هندوستان، مجموعه‌هایی از آثار انتزاعی و چندوجهی خلق می‌کند که نه تنها برای ادیبان مشهور جهان؛ بلکه برای مخاطبان عام نیز ملموس و ناملموس جلوه می‌کنند. آثار او مانند ضربت‌های هنری به روح تاریخ، همچون ضربه‌های موسیقی در قالب راگ‌ها، ضربه‌ای از رنگ‌ها و فرم‌های بصری است که جهانی از فرهنگ و تاریخ را احضار می‌کند.
او با استفاده از فرم‌های هنری همچون ظروف مسی‌سازی و استفاده از رنگ‌های عمیق و بکر، همچون پرچم‌های‌فرهنگی، فریاد فرهنگ جهانی را در قاب‌های هنری خود بازتاب می‌دهد. هنر او از نوعی مویز‌وار سادگی و اصالت برخوردار است که با استفاده از رنگ‌های پرقدرت و ضربه‌های نقاشی غیرقابل پیش‌بینی، مخاطب را به اندیشه وامی‌دارد. در آثار ادیب‌آیین، نوعی لاجوردی باشکوه و خریدارانه نهفته است که تماشاگر را به شناختن لایه‌های پنهان هنر و فرهنگ ترغیب می‌کند.
از طرف دیگر، موسیقی در آثار او همچون ضربه‌ای کمتر از حد نیست، بلکه به شیوه‌ای عمیق در زیرلایه‌های بصری نقاشی‌هایش نفوذ می‌کند و پیوندی عمیق بین صدا و تصویر ایجاد می‌کند. هر اثر او به‌گونه‌ای ماتم‌زده، اما در عین حال، فاتح‌شده از فرهنگ و تاریخ بازگو می‌شود و قدرت بی‌پایانی از هنر چندوجهی را به تصویر می‌کشد.
در این مسیر، ادیب‌آیین به‌گونه‌ای که گویی درظرف‌سفالی‌تاریخ کار می‌کند، ترکیبی از کمربندهای فرهنگی جهان را به نقاشی‌هایش می‌بخشد. هر نقاشی او همچونماتم‌کده‌ای است که رازهای پنهان تاریخ را فاش می‌کند و مخاطب را به سفری در دنیای انتزاعی و واقعیت‌های تاریخی می‌برد.
