طالبان و پاکستان؛ آشتی یا آتش‌افروزی؟
هنوز مسائل عمده و بزرگی هستند که بر روابط دوطرف سایه افکنده و اجازه نمی‌دهد که طالبان و پاکستان دست‌کم آن‌گونه که اسلام آباد در اوایل تسلط این گروه بر افغانستان انتظار داشت، تعاملات دیپلماتیک خود را در سطحی استراتژیک، تعمیق و تحکیم بخشند.
در پی برکناری آصف درانی؛ نماینده ویژه پیشین پاکستان در امور افغانستان و حذف این سمت از سوی وزارت امور خارجه پاکستان، در حالی که روابط اسلام‌آباد با طالبان در کابل همچنان پرتنش، خصمانه و سرد بود، بسیاری از کارشناسان به این نتیجه رسیدند که روابط دوطرف به مرحله‌ای غیرقابل بازگشت از تقابل رسیده و پیش‌بینی نمی‌شود که در آینده نزدیک تغییر کند.
آصف درانی یکی از ناموفق‌ترین فرستادگان پاکستان در امور افغانستان بود. او هرگز نتوانست در طول ماموریت خود با مقام‌ها و رهبران مختلف طالبان در کابل و قندهار، ارتباط معنادار و موثر ایجاد کند و سطح تنش‌ها و تقابل‌ها میان دوطرف را که پس از تسلط طالبان بر کشور به طور بی‌سابقه‌ای جهش پیدا کرده بود کاهش دهد.
به باور بسیاری از کارشناسان، آقای درانی در کابل در میان رهبران ارشد دولت طالبان به شدت منفور بود و به همین دلیل، او در طول دوران ماموریت خود به عنوان فرستاده ویژه پاکستان در امور افغانستان به ندرت به کابل سفر می‌کرد. به همین دلیل، یکی از عوامل و انگیزه‌های دولت پاکستان در برکناری آقای درانی، ناتوانی و ناکامی او در مدیریت تنش‌ها و تاثیرگذاری او بر مواضع رهبران طالبان به ویژه در زمینه مقابله با تروریزم و پذیرش پیش‌شرط‌های پاکستان بود.
با این وجود اما طالبان از برکناری درانی استقبال نکردند و شاید یکی از دلایل این امر، اعلام وزارت امور خارجه پاکستان بود مبنی بر اینکه این وزارتخانه پست نمایندگی ویژه پاکستان در امور افغانستان را به طور کامل حذف کرده و قرار نیست فرد جدیدی جایگزین آقای درانی شود؛ چیزی که بدون شک از نظر طالبان مطلوب نبود و انتظارات رهبران این گروه در زمینه تغییر روابط با پاکستان و کاهش تنش‌ها با اسلام‌آباد را نقش بر آب می‌کرد.
اخیراً اما اعلام شد که محمد صادق؛ فرستاده ویژه پیشین پاکستان در امور افغانستان بار دیگر به این سمت منصوب شده و این امر از نظر بسیاری از تحلیلگران هم در پاکستان و هم در افغانستان، نشانه‌ای هرچند کوچک از عزم دولتمردان اسلام‌آباد برای کاهش سطح تنش‌ها با طالبان و بهبود روابط ارزیابی شد.
افزون بر این، دیدارهایی نیز در سطح محلی با دیپلمات‌های و فرستادگان دیپلماتیک طالبان در پاکستان با برخی مقامات دون‌پایه این کشور انجام شد که ارزیابی مورد اشاره را تقویت کرد و طرفداران این تحلیل را افزایش داد که هم پاکستان و هم طالبان پس از یک دوره تنش و تقابل اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که راهی جز همکاری ندارند و لازم است که اکنون سطح تنش‌ها را کاهش دهند و بحران‌ها و دغدغه‌ها و نگرانی‌های مشترک را از طریق تعاملات مستقیم و سازنده حل و فصل کنند.
افزون بر این در افغانستان نیز برخی منابع از داخل دولت طالبان اعلام کردند که خانواده‌های تروریست‌های تی‌تی‌پی یا طالبان پاکستانی از مناطق مرزی به شهرک‌ها و مراکزی منتقل می‌شوند که طالبان پیش از این در سایر نقاط کشور احداث کرده‌اند. این همان چیزی بود که دولت اسلام‌آباد همواره از طالبان درخواست می‌کرد و هدف از آن کاهش و مهار ناامنی‌ها در مناطق مرزی و جلوگیری از رخنه و نفوذ تروریست‌های وابسته به تی تی پی به داخل قلمرو پاکستان از افغانستان بود.
با این وجود به نظر می‌رسد که این تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها بسیار زودهنگام و خوش‌بینانه است؛ زیرا هنوز مسائل عمده و بزرگی هستند که بر روابط دوطرف سایه افکنده و اجازه نمی‌دهد که طالبان و پاکستان دست‌کم آن‌گونه که اسلام آباد در اوایل تسلط این گروه بر افغانستان انتظار داشت، تعاملات دیپلماتیک خود را در سطحی استراتژیک، تعمیق و تحکیم بخشند.
تحلیلگران همچنین درباره عزم و اراده طالبان افغان در کاهش حمایت‌های خود از طالبان پاکستانی که مطالبه محوری اسلام آباد محسوب می‌شود تردید دارند و در این زمینه، محتاطانه ابراز نظر می‌کنند؛ زیرا به باور آن‌ها روابط طالبان با گروه‌های تروریستی منطقه‌ای، بسیار مستحکم‌تر و ریشه‌ای‌تر از آن است که تحت تاثیر فشارهای خارجی تغییر کند و یا رهبران طالبان این ارتباط و پیوندشان با گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و بین‌المللی را قربانی منافع کوتاه مدت سیاسی و راهبردی با کشورها کنند.
از سوی دیگر طالبان پاکستانی نیز اخیراً اعلام کردند که ضرب‌الاجل دو ماهه آن‌ها به نیروهای امنیتی این کشور درباره ترک مشاغل رسمی خود در نهادهای نظامی پاکستان پایان یافته و از این پس حملات آنان بر نظامیان پاکستانی آغاز خواهد شد.
در تازه‌ترین مورد نیز یک رهبر محلی در ایالت خیبرپختونخوا از سوی تفنگداران ناشناس کشته شد که در این گونه موارد عمدتاً انگشت اتهام به سمت طالبان پاکستانی نشانه می‌رود.
بنابراین علیرغم خوش‌بینی‌هایی که در پاکستان و برخی حلقات در داخل پاکستان درباره چشم‌انداز رو به بهبود روابط پرتنش پاکستان طالبان با اسلام‌آباد به وجود آمده، هنوز به طور قاطع نمی‌توان ادعا کرد که دوطرف قاطعانه و مصمم به سمت آشتی گام برمی‌دارند؛ زیرا هنوز هیچ تضمین قابل اطمینانی درباره قطع حمایت طالبان افغان از آتش‌افروزی و اقدامات تروریستی متحدان پاکستانی‌شان وجود ندارد.
