صبح فردا 27 شهروند زندانی افغانستان در ایران به دولت افغانستان تحویل داده می‌شود

بحث زندانیان افغانستانی در ایران همیشه یکی از بحث‌های داغ و چالش برانگیز بین دولت جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران بوده است بخصوص که بعضی از این زندانیان به اعدام محکوم و این حکم بر زندانیان افغانستان اجرا شده است که همین مشکل در برخی از موارد روابط دوکشور را به تیرگی کشانده و پای سفرای کشورها به وزارت‌های امور خارجه برای استجواب کشیده شده است.

اما از چندی بدنیسو مذاکرات و گفتگوهای بین دو کشور در جریان قرار گرفت که بر اساس این گفتگو قرار بود این مساله در یک چوکات دیپلماتیک حل و فصل شود.

خبرگزاری افق به خبری دست یافت که نشان می‌داد تعدادی از زندانیان افغانستانی به کشور تحویل داده شود، همین مساله و مسایل دیگری چون چانه زنی‌های دیپلماتیک برای وصل شدن افغانستان به دریا و قرار گرفتن افغانستان در یک مسیر ترانزیتی سبب شد که خبرگزاری افق مصاحبه‌ی اختصاصی با احمد شکیب مستغنی ترتیب دهد تا آخرین اخبار و اطلاعات دستگاه دیپلوماسی کشور بخصوص در بخش‌های فوق را جویا شود.

در مورد تحویل دهی زندانیان افغان از ایران به افغانستان بگوئید طی چی مراحلی صورت گرفته و کار به کجا رسیده ؟

جناب مستغنی گفته می‌شود که روز شنبه تعدادی از زندانیان افغانستانی در ایران به کشور بازگردانده می‌شود، مشروح این خبر چیست و این کار در چارچوب کدامین قانون، معاهده ویا تفاهم‌نامه انجام می‌شود؟

در سال 1385 یک موافقنامه بین دولت جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران  برای انتقال محکومین به حبس منعقد گردید که در همان سال از سوی شورای ملی افغانستان به تصویب رسید. اما تطبیق این قانون از سوی دولت ایران تا سال 1391 به طول انجامید. در موافقت‌نامه درج شده بود که این موافقت‌نامه زمانی در مراحل اجرا قرار می‌گیرد که از طرف هر دو کشور مراحل آن طی شده و اعلام بدارند که ما آماده به اجرا در آوردن  این موافقت‌نامه هستیم.

 در سال 1391 ایران به افغانستان اطلاع داد که این موافقنامه را به تصویب رسانده . از افغانستان در سال 1392 یک هیات عالی رتبه قضایی به ریاست عبدالسلام عظیمی قاضی القضات به ایران رفته و در مورد پروسه انتقال محکومین به حبس بحث کردند. در همان زمان بنا به درخواست مقام های افغانی، دولت ایران به تعداد 50 تن از محکومین به اعدام را به محکومین به حبس ابد کاهش دادند. برای اولین بار در سال 1392 سفیر ایران در کابل در دیدار با حامد کرزی درخواست انتقال 28 زندانی ایرانی را از افغانستان به ایران کرد.

بنا به دستور حامد کرزی، تعداد 14 زندانی واجد شرایط انتقال ایرانی که در زندان‌های افغانستان  به قونسلی ایران تحویل داده شد.  در سال 1392 یک هیات قونسولی وزارت امور خارجه کشور به ایران سفر کرده و از تمامی زندان‌های که افغان‌ها در آن زندانی بودند، دیدن کردند. و تلاش کردند تا هویت افغان‌های محبوس را تشخیص داده و در زمینه انتقال آن‌ها اقدام کنند. این هیات پس از بررسی پرونده‌های زندانیان، تعداد 33 تن را واجد شرایط انتقال دانسته و از دولت ایران خواست تا این زندانیان را به افغانستان بسپارد و از جمع 33 تن 3 تن انان خواستند تا باقی حبس خود را در ایران سپری کنند چون خانواده‌های شان در ایران زندگی می‌کردند، یک تن آنان آزاد شد و بالای یک تن دیگر‌شان ادعای شخصی وجود داشت و 27 تن دیگر قرار است فردا ( شنبه 19 ثور) در مرز دو کشور به دولت افغانستان سپرده شود تا باقی حبس خود را در افغانستان سپری کنند.

با توجه به به بررسی‌ی که شده چی تعداد شهروندان افغانستان در ایران زندانی هستند؟

متاسفانه مشکلات بسیار جدی در ارایه آمارها وجود دارد و یکی از مشکلات این است که شماری از زندانی‌ها هنگام دستگیری در ایران معلومات دقیق از هویت شان ارایه نکردند، بعضی‌ها خود را ایرانی معرفی کردند و بعضی‌ها نام‌های خود را مستعار گفته اند، به همین دلیل کار هیات وزارت خارجه را در شمارش آنها دشوار کرده است. ولی بر اساس تخمین‌های که وجود دارد حدود 5 هزار شهروند مهاجر افغانستانی  در ایران محکوم به حبس هستند.

چه معیار‌های برای گزینش و انتقال زندانیان افغانستانی به کشور وجود دارد و با چه میکانیزمی آنان به افغانستان انتقال داده می‌شود؟

انتقال محکومین به حبس میان دو کشور در چند مرحله صورت می گیرد و محکومین به حبس باید طبق ماده های موافقتنامه واجد شرایط انتقال باشند، یکی از ماده ها این است که محکوم به حبس، انتقال به کشورش را قبول داشته باشد، اما معیار تثبیت هویت همانا ارایه اسناد دقیق و موثق است که به هویت افغانی افراد دلالت کند

آخرین سفر هیات افغانی‌ی که برای تشخیص هویت محکومین به حبس به ایران سفر کرده بودند دو ماه به طول انجامید و زندان‌های زیادی را بررسی کردند و تعدادی زیادی را تثبیت هویت کردند و در مرحله بعدی برای واجد شرایط بودن آن‌ها ارزیابی‌های را انجام دادند و در مرحله ابتدایی این هیات توانستند 33 تن را تثبیت هویت کرده و برای انتقال آن‌ها اقدام کردند.

خب حالا در قسمت اعدام در ایران بگویید که چی چانه زنی‌ها وچی تلاش‌های در عرصه کاهش اعدام شهروندان افغانستان در ایران  صورت گرفته است؟

متاسفانه در قسمت اعدام افغانی‌های محکوم به حبس که حکم  اعدام آن‌ها صادر شده بود دولت ایران شفاف عمل نکرد، و در این موارد سفارت افغانستان در تهران و وزارت خارجه کشور در جریان قرار نمی‌گرفت وحتی  بعد از اعدام و گاهی هم بعد از به خاکسپاری اجساد، سفارت افغانستان در جریان گذاشته شده است. در گذشته وزارت خارجه کشور انتقاد داشت که در چنین موارد حداقل با شفافیت برخورد صورت بگیرد و تقاضای ما از دولت ایران این بود که جزای محکومین به اعدام حد اقل به حبس ابد کاهش پیدا کند که سفر هیات عالی رتبه قضایی افغانستان

خب دولت افغانستان نیز هر نوع عمل جنایت کارانه و قاچاق مواد مخدر را محکوم می کند اما وزارت خارجه افغانستان عمیق ترین نگرانی خود را نسبت به اعدام چهار افغان در ایران ابراز داشت و از دولت ایران خواست تا در چنین مواردی با شفافیت برخورد کند، و جزای محکوم به اعدام افغان ها را به حبس ابد کاهش دهد.

وزارت خارجه افغانستان در نظر دارد تا این مساله را درج پیمان همکاری‌های جامع میان دولت افغانستان و ایران کند که قرار است در آینده به امضا برسد، در آن پیمان تذکر می یابد که مجازات محکومین به اعدام در خاک ایران حد اقل به حبس ابد کاهش یابد . یکی از راه های حل کاهش اعدام ها در ایران، گفتگوهای دو جانبه و تلاش از راه های دیپلوماتیک است، اما به عنوان یک راهبرد دایمی ما در نظر داریم که راه حل آن را درج پیمان جامی میان دولت افغانستان و ایران کنیم. مسئله اعدام در ایران ، چه افغانی باشد یغیر افغانی همیشه مورد انتقاد شدید جامعه جهانی و سازمان‌های حقوق بشری قرار گرفته است.

جناب مستغنی حالا در مورد مشکلات در قسمت راه های مواصلاتی صحبت کینم، در گذشته رایزنی‌های صورت گرفته بود و قرار بود افغانستان یک مسیر ترانزیتی از بندر چاه بهار داشته باشد و در این خصوص یک پیمان سه جانبه میان افغانستان،هند و ایران  امضا شده بود حال می‌خواهم از شما بپرسم که وزارت خارجه  به عنوان دستگاه دیپلوماسی کشورتا کنون چی‌کارهای را در این مورد انجام داده و راه بهتر چی است تا افغانستان به یک مسیر ترانزیتی امن وارزان برسد؟

بخاطر اینکه افغانستان یک نقش مهم تجارتی، اقتصادی و ترانزیتی در منطقه پیدا کند، جستجوی راه‌های بهتر برای وصل کردن افغانستان به دریا از وظایف کلیدی وزارت امور خارجه و سایر نهاد های ذیربط پنداشته می شود. علاوه بر کاری که بالای موافقتنامه سه جانبه بندر چابهار میان کشور های افغانستان، ایران و هند صورت می گیرد، وزارت امور خارجه افغانستان در تلاش است تا افغانستان را از  طریق کشورهای ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان به بنادر بوتی و بتومی گرجستان و در نهایت به دریای سیاه  وصل کند.

 و تلاش‌‌ها جریان دارد تا افغانستان را به خط ریلی که از قرس ترکیه به طبلسی گرجستان و بعد به باکو آذربایجان و به این ترتیب به ترکمنستان می‌رسد، وصل شود.

 به این ترتیب افغانستان از دو راه زمینی و خط آهن افغانستان به دو نقطه مهم که یکی قرس در ترکیه و دوم بنادر بوتی و بتومی در گرجستان است به کشور‌های اروپایی وصل می شود.

 در این اواخر هیاتی به ریاست وزیر امور خارجه سفرهای به کشور های ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان داشته و با روسای جمهوری و وزرای خارجه این کشورها طرح افغانستان را در میان گذاشتند که مورد استقبال مقام‌های سه کشور قرار گرفت است.

هفته گذشته جلسه میان وزرای اقتصاد، تجارت و صنایع، ترانسپورت و هوانوردی، فواید عامه، معین عواید و گمرکات وزارت مالیه و رئیس د افغانستان بانک برگزار شد و با مطرح کردن این طرح در جلسه، مورد قبول همه قرار گرفت و وعده‌های همکاری دادند. قرار بر این شد تا یک تیم تخنیکی میان وزارت خانه ایجاد شود و بالای یک سند در سطح معینان وزارت های خارجه چهار کشور تهیه شود و در آینده نشستی میان معینان برگزار شود و بالای یک اعلامیه چهار جانبه کار کنند تا زمینه را برای نشست وزاری چهار کشور فراهم کنند.

وزارت خارجه کشور تلاش دارد تا یک راه زمینی برای وصل شدن افغانستان به کشور چین از طریق خاک تاجکستان پیدا کند و در این مورد با وزیر خارجه جمهوری مردم چین گفتگو‌های صورت گرفته و قرار است وزیر خارجه افغانستان در جریان ماه جاری میلادی در راس یک هیات بلند رتبه به کشور تاجیکستان سفر کند و ما امیدوار هستیم مقام های وزارت خارجه تاجیکستان نیز با این طرح موافقت کنند. و مقام های تاجیکستان می دانند که گره خوردن منافع کشور ها متضمین امین ثبات در منطقه است.

یکی از دلایلی که افغانستان به دنبال راه بدیلی به جز راه‌های موجود است این است که به این  ترتیب منافع کشورها در سطح منطقه گره می‌خورد و فضای اعتماد بیشتر تقویت می‌شود.

و سووال آخر اینکه کار روی موافقتنامه‌ی سه جانبه ایران هند وافغانستان در خصوص بندر چابهار به کجا رسیده و ما کی شاهد امضای آن خواهیم بود؟

مسوده موافقتنامه سه جانبه قبلا تهیه شده بود و مورد مطالعه ادارات ذیربط سه کشور نیز قرار داشت و این طرح با وزارت خارجه ایران و هند در میان گذاشته شده است.

یک بار دیگر نظریات هر سه کشور بالای مسوده اولی تحت مطالعه مقام های سه کشور است و ما امیدوار هستیم در آینده نزدیک این نظریات نهایی شود، توافقات صورت بگیرد و متن مسوده موافقتنامه نهایی شود تا آماده به امضا رسیدن باشد.