والی غزنی: صلاحیت کافی ندارم؛ تصمیم نهایی را حکومت مرکزی می‌گیرد
عبدالکریم متین، والی غزنی است. او در میزان سال ۱۳۴۷ هجری خورشیدی در کارته سخی شهر کابل متولد شده‌است. آقای متین از رشته زراعت در سال ۱۳۶۹ هجری از مقطع لیسانس از دانشگاه کابل فارغ شده است. او از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲م بحیث رییس عمومی ارگانهای محل بوده است. همچنان آقای متین از سال ۲۰۱۴ تا می ۲۰۱۵ بحیث والی پکتیکا کار کرده است.
- شما به عنوان رهبری حکومت محلی در غرنی هستید، با توجه به حضور مخالفین مسلح در غزنی و چند قومی بودن غزنی کار حکومت‌داری در این ولایت چگونه است؟
ما بعد از این‌که به غزنی آمدیم بعد از ارزیابی و بازنگری کلی، طرحی را آماده کردیم بنام طرح ولایت نمونه. در این طرح ما تمام مشکلات حکومت‌داری محلی را مورد بررسی قرار دادیم و به دولت مرکزی تحویل دادیم. نظر ما این است که سیستم فعلی که ما در قالب آن کار می‌کنیم راه کوتاه برای حل مشکلات نداریم. همین که ما این راه را می‌پیمایم مشکلات دیگری بروز می‌کند که روند رسیدگی به مشکلات سابقه را مختل می‌کند.
- منشاء و ریشه این مشکلات که شما میگوید کار را مغلق و پیچیده کرده، کجاست؟ شما مکرراً گفتید هر روز مشکلات بیشتری به وجود می‌آید چرا مشکلات را ریشه‌ای حل نمی‌کنید تا تبدیل به بحران نشود؟
علت اساسی این است که ما در سیستم مشکل داریم، «سیستم بسیار مرکزی است و علت محلی است». ما برای مشکلات محلی سیستم مرکزی داریم که این سیستم قادر به حل و پاسخگویی مشکلات محلی نیست. مشکلات غزنی با مشکلات کابل و قندهار و دیگر ولایات فرق دارد، ما در مرکز برای تمام ولایات یک شیوه و روش داریم که با همین شیوه می‌خواهیم مشکلات تمام ولایات را حل کنیم، متاسفانه این‌گونه نمی‌شود. ما به‌راه حل محلی نیاز داریم. این به این معنی نیست که می‌خواهیم پالیسی افغانستان را کلا تغییر می‌دهیم یا استراتژی عمومی را تغییر بدهیم، ما می‌خواهیم پلان واستراتژی ملی را به استراتژی محلی تقسیم کنیم.
- جناب والی شما تاکید دارید که مشکلات ولایت شما از مرکز نشات می‌گیرد، این مبحث را کمی باز کنید؟
بطور مثال ما بودجه مرکزی داریم، وزارت معارف برای تمام ولایات بودجه تعیین می‌کند، بدون این‌که بفهمند که در اجرستان و دیگر مناطق غزنی پروژه را انجام داده می‌توانیم یا نه؟ این را متوجه نمی‌شوند که پلان آنها در غزنی قابل تطبیق هست یا نه. اولویت‌ها هر روز تغییر می‌کند. آنها برای تمام ولایات یک نقشه و سیستم دارند که این نقشه در همه‌ی ولایات قابل تطبیق نیست.
- پس شما میگوید ضعف در حکومت مرکزی است تا در حکومت محلی، درست است؟
این را ما ضعف گفته نمی‌توانیم، این یک مشکل است، متاسفانه مشکلات غزنی با مشورت ما حل نمی‌شود.
- این خودش به یک نحوی ضعف است جناب والی قبول ندارید؟
ضعف در صورتی بود که آنها نمی‌توانستند.آنها می‌توانند ولی اشتباه می کنند. خوش‌بختانه آن‌جا کسانی هستند که ظرفیت های خوبی دارند و همین داشتن تمام ظرفیت‌ها در مرکز هم کار درست نیست، این ظرفیت‌ها باید به ولایات هم تقسیم شود.
- افغانستان متاسفانه در رده بالای چند کشور فاسد قرار دارد غزنی نیز مستثنا نیست، فساد درغزنی چقدر نگران کننده است؟
ما با فساد در استخدام مواجه هستیم. بدترین نوع فساد دراستخدام است، وقتی آدم فاسد استخدام شود انواع فساد را انجام می‌دهد. متاسفانه استخدام هم در غزنی نهایت مرکزی است. بسیار آهسته و بسیار مرکزی است. ما در ولسوالی‌ها کارمند روان می‌کنیم، کارمند در کابل استخدام می‌شود. فساد اداری انواع بسیار زیاد دارد. به اداره نیامدن، دیر آمدن، خویشتن‌داری و فساد مالی اینها همه فساد است. در اداره باید توازن برقرار شود، متاسفانه این‌کار اکثر وقت‌ها صورت نمی‌گیرد که سرانجام سبب فساد می‌شود. همان‌طور که قبلا هم گفتم، متاسفانه تمام تصامیم در مرکز گرفته می‌شود، در مرحله بعدی در ولایت در آخر به ولسوالی‌ها. ما اگر بخواهم تمام حکومت را ارزیابی کنیم باید به یک قریه برویم. اگر آن قریه سرک داشت، انرژی داشت، امنیت داشت و مشکلات کم‌تر داشت به این معنی که تمام حکومت کارآمد است. ولسوال‌های ما از طریق امتحان انتخاب می‌شوند. ولسوال‌ها در کابل ارزیابی می‌شوند و در کابل از آنها امتحان اخذ می‌شود، بدون این‌که یک شناخت خوب از اینها و ولسوالی‌ها در دست داشته باشند. مثلا ما از راه زمینی به ولسوالی گیروی این ولایت دسترسی نداریم، مردم به ولسوالی مراجعه نمی‌کنند، در این ولسوالی استخدام یک فرد تحصیل کرده که حکومت‌داری را هم بلد باشد، به نظرم کاری درستی نیست. ما در آن‌جا به کسی نیاز داریم که مدیریت جنگ را بلد باشد؛ بخاطریکه ما آن‌جا مردمی نداریم که با حکومت وصل باشد. در بخش‌های معارف، زراعت، امنیت و در تمام سطوح ضعیف‌ترین مامور در ولسوالی‌ها استخدام می‌شود و در وزارت‌خانه‌ها برعکس این، من می‌خواهم این سیستم را برعکس بیبینم.
- چرا وقتی یک ولسوال که در یکی از ولسوالی های غزنی گماشته می‌شود، از مرکز استخدام می‌شود در حال که این وظیفه شمااست؛ از نظر شما این فساد و خویشتن‌داری در مرکز است یا ضعف حکومت محلی؟
بازهم مشکل سیستم است. سیستم طوری است که استخدام باید در مرکز صورت بگیرد. این جرأت کار دارد تا این سیستم تبدیل شود. رئیس جمهور سطح حکومت‌داری در افغانستان را به پنچ بخش تقسیم کرده‌است، اگر به هر سطح صلاحیت‌های خودش داده شود سیستم فعال می‌شود. اگر صلاحیت نزد یک فرد و در یک سطح باشد و سطوح پایین را مسئول قرار دهد، مسئولین پایین از مسئولیت فرار می‌کنند، همین که گریز کرد فساد بوجود می‌آید، چون اینها نه مسئول هستند و نه صلاحیت دارند.
- جناب والی این‌که ماموران شما را دولت مرکز استخدام می‌کند، این بی توجهی به شما محسوب می‌شود، آیا مقام و مسئولیت شما زیر سوال نمی‌رود؟
اینها گاهی آدم غلط را در جای درست روان می‌کنند و برعکس. ما ولسوال نیاز داریم ولی ولسوال که ما می‌دانیم کار نمی‌تواند این‌جا روان می‌کنند. دانش محلی را که ما داریم حکومت مرکزی ندارد. با این شیوه برخورد کردن ظلم است. حکومت بودجه می‌دهد برای ولایت، ولی در جای غلط می‌رود به وقت درستش نمی‌رسد.
- وقتی شما ادعا دارید که حکومت مرکزی در کارهای شما مداخله می‌کند، آن هم بر اساس سیستم نادرست، پس صلاحیت شما هم این‌جا سلب شده است دُرست است؟
اکثر وزارت‌خانه‌های ما پالیسی ساز است؛ پالیسی کجا باید تطبیق شود. همین صلاحیت تطبیق را بدهند به مرکز اصلی آن. حکومت مرکزی خیلی از پروژه های را که برای ولایات در نظر می‌گیرد، اکثر آنها در مناطق ناامن تطبیق می‌شود حکومت مرکزی اگر صلاحیت را به ما بدهد، ما این‌را در مناطق که سودمند باشد تطبیق خواهیم کرد.
- حالا شما از این صلاحیت برخوردار نیستید؟
کاملا نه. در بعضی موارد با ما مشوره می‌شود در بعضی از موارد نه، ولی تصمیم نهایی را بازهم مرکز می‌گیرد. ما در طرح جدید خود از دولت خواستیم به ما موقع و صلاحیت بدهد. فقط یک سال به ما فرصت بدهد، تا مااین طرح را عملی کنیم.
- تشکر جناب والی، بحث گروه‌های تروریستی هم در غزنی از مباحث چالش برانگیز است، در خیلی از ولسوالی‌ها تحت تصرف طالبان است چه کسی برنده است؟
گروه‌های تروریستی در این‌جا مشخص نمی‌شود، بخاطر این‌که اینها در بهار از تمام نقاط به این‌جا می‌آیند. در غزنی ناامنی وجود دارد، موقعیت استراتژیک غزنی برای مخالفین خیلی اهمیت دارد. از سوی هم مخالفین از شاه‍‌راکابل- قندهار تردد می‌کنند و جلوگیری از ورود اینها بسیار دشوار است. غزنی با ۸ ولایت دیگر هم‌مرز است، اگر ما برای مخالفین مانعی ایجاد کنیم امنیت میدان وردک، بامیان و خیلی از ولایت‌های دیگر را تامین می‌کنیم ولی ضربه اقتصادی کلانی نیز متحمل می‌شویم.
- طالبان در غزنی حضور گسترده دارند، منبع تمویل و تجهیز این گروه کجاست چه کسی به اینها سلاح و پول می‌دهد؟
سلاح و مهمات طالبان بازار داخلی ندارد، همان فاکتور‌های که دولت مرکزی هم به آن اشاره می‌کند درست است. اینها خارج از افغانستان حمایت می‌شوند. طالبان توپ ۸۲ دارند که در افغانستان نداریم، سلاح‌های بسیار مدرن در اختیار دارند که نشان می‌دهد که منابع آنها خارج از کشور است. سلاح‌های پیش‌رفته‌ای در اختیار دارند که در بازارهای داخلی افغانستان یافت نمی‌شود.
- گفته می‌شود در خیلی از مناطق که طالبان حضور دارند، هیلکوپترها بصورت شبانه نشست‌وبرخاست دارند، شما چقدر به این مسئله اشراف دارید؟
این حرف از ولایت‌های زیادی بلند شده؛ ما سیستم راه‌دار دقیق نداریم تا حرکات اینها را تثبیت کنیم. در افغانستان موسسات مختلفی وجود دارد که هلیکوپتر دارند؛ نیروهای امنیتی ما، نیروهای ناتو و امریکایی و برخی از سفارت‌خانه‌ها هلیکپوتر دارند، پس تشخیص این برای ما کار دشوار است. من فکر نمی‌کنم کسی یا گروهی خارج از مرزهای افغانستان با هلیکوپتر و طیاره وارد شود.
- در رسانه‌ها آمده است که بالگردهای نیروهای خارجی مستقر در افغانستان به مناطق طالبان نشست و برخاست دارند، ارزیابی شما چه است؟
من منطق این ادعا را بسیار ضعیف می‌دانم. وقتی سرباز خارجی در افغانستان کشته می‌شود و سازمان ناتو در این‌جا فعالیت می‌کند. این خبر خوشی برای شهروندان آنها نیست که اینها در کشور ضعیفی مثل افغانستان چطور نمی‌توانند ۱۷ سال است جنگ می‌کنند و موفق هم نشده‌اند. اگر خارجی‌ها طالبان را تمویل می‌کنند و این فرضیه درست باشد، اینها این جنگ را طولانی می‌کنند و طولانی شدن جنگ به معنی مصارف بیشتر ناتو و امریکا است.
- از حضور ناتو و امریکا در افغانستان، ۱۷ سال می‌گذرد شما فکر نمی‌کنید که بحران و جنگ در کشور از سوی بعضی از قدرت‌ها مدیریت می‌شود؟
افغانستان جامعه بسیار سنتی است، ۳۸ سال بی قانونی و بی حکومتی را تجربه می‌کنیم همین که جهاد شروع شد ما سیستم حکومت‌داری را از دست دادیم. ۳۸ سال است که مردم علیه حکومت‌شان تفنگ گرفته و هنوز هم همین فرهنگ که حکومت کافر است، حکومت ظالم است، یعنی ضربه زدن به حکومت در واقع کسب ثواب است. ناتو و امریکا به شیوه خود عمل می‌کنند آنها کم‌تر به ما گوش می‌دهند. اگر به ما گوش بدهند ما طریقه ارزان‌تر و آسان‌تر را به اینها پیشنهاد می‌کنیم.
- دورنمای حضور طالبان را چگونه می‌بیند و از عمل‌کرد شورای عالی صلح در غزنی چقدر راضی هستید؟
شورای عالی صلح توقع که مردم از اینها داشت برآورده نتوانست، به همین خاطر شورای عالی صلح به آن کیفیت و کمیت که انتظار می‌رفت باید فعال می‌بود، نیست.
تشکر از شما
