سیستم چشم و انگشت؛ راهی جدید برای شفافیت انتخابات افغانستان

تمهید: جی سن متولد امریکاست و از سه‌ ماه به این‌سو به افغانستان آمده تا پروژه‌ای را راه‌اندازی کند که شفافیت در انتخابات ریاست جمهوری را تأمین کند.

او با تلفیق سیستم بیومتریک و بلاک‌چین، سیستمی را ساخته که با تشکیل دیتابیس آنلاین برای انتخابات، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و از تقلب جلوگیری می‌کند.

آقای سن می‌گوید که این موارد را با مقام‌های افغان نیز شریک کرده و در صورت تطبیق این سیستم، تمامی افغانستان با اینترنت ستلایت وصل می‌شود و با سیستم آنلاین بلاک‌چین- بیومتریک که از چشم‌نگاری و انگشت‌نگاری استفاده می‌کند، انتخابات را شفاف و همچنین اعلام نتایج را سریع‌تر بسازد.

او می‌گوید که این سیستم به‌ اندازه نصف هزینه اختصاص داده‌شده کنونی برای انتخابات، هزینه برمی‌دارد و دیتابیس آن برای انتخابات‌ها و روندهای بعدی ملی نیز قابل استفاده خواهد بود.

جی سن همچنین می‌گوید که امریکا و سازمان ملل تاکنون حاضر به تمویل آن نشده‌اند؛ اما کشورهای دیگر مانند عربستان سعودی و چین از تمویل آن در افغانستان اطمینان داده‌اند. به‌گفته‌ او اگر حکومت افغانستان و سازمان ملل به‌شمول امریکا، تطبیق این سیستم در انتخابات ریاست جمهوری را بپذیرند،  او حاضر است بودجه آن را از دیگر کشورها به‌دست آورد و آن را تطبیق کند.

خبرگزاری افق با آقای سن گفتگوی ویژه‌ای انجام داده که در ذیل، شرح کامل آن را می‌خوانید:

در نخست بگویید که دلیل آمدن‌تان به افغانستان چه بوده‌است؟

از همه اول‌تر باید بگویم که من دو دین دارم؛ طبیعت و انسانیت، و صرف به همین خاطر کار کرده‌ام و افغانستان آمده‌ام.

من دوستی دارم به‌نام بارق سکندری که در لندن زندگی می‌کند که نماینده کمپنی بلاکچین است. با او از طریق دوست افغانم «جاوید» دوست شدم. ما یکجا در اسلام‌آباد پاکستان روی این پروژه که شفافیت انتخابات را تضمین می‌کند، کار کردیم و در آستانه انتخابات پارلمانی افغانستان با من به تماس شدند و طرح‌های خود را در این زمینه آماده کردیم.

تکنالوژی که شما ساخته‌اید، چه کارایی دارد؟

تکنالوژی بلاک‌چین را یک جاپانی برای مبارزه با فساد ساخته‌است و از ۱۰سال به این‌سو استفاده می‌شود که از نگاه شفافیت در دنیا در رده اول قرار دارد. این تکنالوژی فقط برای جهان سوم ساخته‌شده که بار اول در افریقا استفاده شد و در هندوستان نیز با موفقیت به کار گرفته‌شد. در برخی ایالت‌های امریکا هم روی این سیستم کار می‌کنند تا تطبیق شود.

این تکنالوژی بسیار ساده است که یک طفل سه ساله هم می‌تواند از آن استفاده کند. تکنالوژی‌ای که ما برای افغانستان آورده‌ایم، ترکیبی از فناوری آیرس (عنبیه چشم) و بیومتریک (انگشت‌نگاری) است و در دنیای شفافیت، حرف اول را می‌زند. این فناوری جدید همچنین سریع و پایدار است. هندوستان بزرگ‌ترین استفاده‌کننده از این روش است که  حدود ۱٫۱ میلیارد نفر در این کشور از همین طریق در هند برای روندهای مختلف ثبت نام شده‌اند.

با آن‌که خود بلاک‌چین از نگاه شفافیت و اعتبار و حساب‌دهی در دنیا درجه اول است؛ اما زمانی تحول بزرگ در این سیستم آمد که بلاک‌چین با بیومتریک وصل شد. بیومتریک به‌تنهایی خود چیز بی‌معنایی است و ترکیب آن با بلاک‌چین می‌تواند جلو تقلب را بگیرد.

ما همکاری «یاهست» و «دیش نتورک» که از کمپنی‌های ستلایت هستند را نیز داریم و با آن‌ها تماس گرفتیم که برای سراسر افغانستان اینترنت فراهم کنند. این خدمات هم برای انتخابات فراهم می‌شود و از سیستم آنلاین استفاده می‌شود و هم بعد از انتخابات.

فکر نمی‌کنید که با توجه به سنتی‌بودن افغانستان تطبیق سیستم ایجادشده توسط شما، روند انتخابات را با تاخیر مجدد مواجه سازد و مردم را با درد سر مواجه کند؟

افغانستان در فهرست کشورهای فاسد قرار دارد و حرف اصلی این است که اکنون هیچ اداره‌ای در اختیار مردم افغانستان نیست و همه‌چیز در دست خارجی‌ها است. این کار برای اولین‌بار صورت می‌گیرد که مردم خود تصمیم می‌گیرند و رهبر خود را با یک انتخابات شفاف و سراسری از طریق این تکنالوژی انتخاب می‌کنند.

فعلا افغانستان در جایی قرار دارد که باید خود مردم تصمیم بگیرند. سیستمی که اکنون برای انتخابات است، قسمی طراحی شده که «باید تقلب کنند و باید افراد مشخص برنده شوند». این اشتباه سیستم است نه از مردم. در این زمان، تکنالوژی رشد و پیشرفت کرده و باید سرنوشت مردم را به‌دست خودشان بدهیم که آن را تعیین کنند. ما قابلیت این کار را داریم که تکنالوژی را برای مردم فراهم کنیم تا از آن استفاده خوب کنند.

از دید یک امریکایی، من دیده‌ام که خود مردم می‌خواهند تصمیم‌گیر شوند، خارجی‌ها از کشورشان بروند و خودشان همه تصمیم‌ها را بگیرند. این سیستم از لحاظ استفاده هم مشکل زیادی ندارد، مغلق نیست. هر مشکلی که در زمینه انتخابات داشته‌باشیم از این طریق حل می‌شود و در مورد آگاهی‌دهی برای مردم نیز فکرهایی کرده‌ایم. ما می‌توانیم از طریق ۱۲ میلیون دانش‌آموز مکتب، آموزش استفاده از این وسیله را به خانه‌ها انتقال دهیم.

این اقدام شما برای راه‌اندازی این سیستم در افغانستان خیلی دیر نیست؟

اگر انتخابات در زمانی که از سوی کمیسیون انتخابات تعیین شده و با این مدیریت برگزار شود، خیلی بدتر از سال ۲۰۱۸ برگزار خواهد شد. حالا که چنین تکنالوژی انتخابات را تقویت می‌کند، چرا چند ماه دیگر هم منتظر نباشیم و می‌توانیم تمامی مشکلات احتمالی را در این چندماه حل کنیم. مردم افغانستان ظرفیت بسیار استفاده از چیزهای خوبی را دارند نه این‌که به عقب برگردند.

با توجه به انتخابات ۲۰۱۴، چهره‌های شاخصی تمایل ندارند انتخابات شفاف برگزار شود، در این زمینه چقدر بررسی کردید که موفق خواهید شد؟

ما از سه ماه به این‌سو با مقامات و مردم افغان ملاقات داشتیم. تا حال حتی به سفارت امریکا و پشت دروازه‌های بسته مثل آن نرفتیم؛ چون چیزی‌که برای من مهم است، مردم افغانستان است و من هم به مردم رو آوردم. من فرهنگ مردم و مشکل مردم را در این مدت شناخته‌ام و درک کرده‌ام. می‌دانم که بیش از ۵۵ درصد زیر خط فقر هستند و ۳۴  درصد بی‌سواد اند. با این‌همه ۶۴ درصد نفوس افغانستان جوانان هستند؛ جوانانی را که می‌بینم تلاش برای تغییر دارند و این مورد را من در آنان مشاهد می‌کنم.

جز این‌که ما این پروژه را انجام می‌دهیم برنامه‌های دیگری نیز داریم که یکی از آن‌ها اینترنت ستلایت است و از آن طریق آموزش آنلاین در مکاتب و دانشگاه‌های صورت بگیرد و همچنین شفاخانه‌ها از این طریق مراقبت شوند. اگر چنین برنامه‌ای تطبیق شود یک انقلاب برای افغانستان محسوب می‌شود.

با تطبیق این سیستم برای اولین‌بار سراسر افغانستان با اینترنت از طریق فضا وصل می‌شود و دیگر مشکل لین را هم بهانه کرده نمی‌توانند.

ما از این طریق می‌توانیم حکومت را هم اداره کنیم، به وزارت معارف پیشنهاد کرده‌ایم؛ اما آن‌ها نپذیرفتند و گفتند که فعلا انتخابات را پوشش بدهید. این مورد را باید خود کشور افغانستان تصمیم بگیرد که چه می‌خواهد. اگر می‌خواهد که چنین برنامه‌ای تطبیق شود، با آن تمامی تصمیم را در دست مردم قرار می‌دهد.

با آن‌که مردم در این مورد صلاحیت تصمیم‌گیری ندارند، چقدر این تکنالوژی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

اگر مردم تصمیم گرفته نمی‌توانند؛ اما برای من رضایت‌شان مهم است که به‌دست بیاورم. بعد از آن به امریکا، سازمان ملل و اتحادیه اروپا می‌روم برای مردم افغانستان لابی‌گری می‌کنم. آن‌ها هم قبول می‌کنند و مانع نمی‌شوند؛ چون هم به‌نفع امریکا است و هم به‌نفع مردم افغانستان. حالا که وضعیت سیاسی پیچیده‌است، این مورد به‌نفع امریکا می‌شود و از پیچیدگی بیشتر اوضاع جلوگیری می‌کند.

بسته‌ای را که ما پیشکش کرده‌ایم هم به رییس جمهور سودمند است و برای برنامه‌های او مفید است و هم تطبیق برنامه‌های سازمان ملل  را ساده می‌سازد.

هزینه انتخابات افغانستان را جامعه جهانی می‌پردازد، بهتر نیست که با حامیان مالی افغانستان در این مورد صحبت شود؟

چندروز پیش به‌خاطر همین موضوع دبی رفتیم.‌ چون امریکا و سازمان ملل نمی‌خواستند این پروژه را تمویل کنند و گفتند وقت کم داریم و بیومتریک را لغو کردند. در نشست ما با چین و عربستان، آنان گفتند که در صورت عدم حمایت امریکا و سازمان ملل، آنان این پروژه را تمویل می‌کنند؛ چون این کشورها به تکنالوژی باور و اعتبار دارند. در این زمینه و یک تار موی اشتباه تکنیکی را هم در این سیستم ثابت کرده نمی‌توانند. ما از هیچ لحاظ مشکل نداریم و کشورهای‌ دیگر هم از پرداخت پول‌اش اطمینان داده‌اند.

با توجه به مشکلات سیستم بیومتریک که در انتخابات گذشته واقع شد، در زمینه جلوگیری از این چالش‌ها چقدر فکر کرده‌اید؟

ما یک ملاقات دو و ‌نیم ساعته با جاوید رسولی؛ مشاور رییس جمهوری داشتیم. ماشین‌های سابق برای بیومتریک بسیار یک کار تکنیکی بود و افراد بسیار مسلکی می‌خواست. آنان می‌خواستند نام بیومتریک را بد کنند، اگرچه خود بیومتریک هم نقش چندانی در شفافیت ندارد؛ اما مجهزشدن با سیستم آیرس که با چشم عیار می‌شود، شفافیت را تضمین می‌کند.

مشکل انتخابات گذشته یک بازی سیاسی نیز بود؛ چون در لحظه آخر تصمیم گرفتند که از بیومتریک استفاده کنند و می‌خواستند مردم را به تکنالوژی بی‌باور بسازند. اگر مردم بخواهند و بسیج شوند و بودجه‌اش را هم دیگر کشورها می‌دهند، پس هیچ مشکلی به‌وجود نخواهد آمد.

اولین قانون انتخابات این است که آغاز و انجام‌اش باید معلوم باشد و هیچ‌کس باید رای دیگری را دست زده نتواند. در این سیستم بلاک‌چین – بیومتریک فرد سومی وجود ندارد، همه بخش‌های آن غیر متمرکز است،‌ در حالی که  دیگر سیستم‌ها متمرکز است.

اگر چنین اتفاقی نیافتد و در انتخابات پیش‌رو موفق به تطبیق این پروژه نشدید، چه می‌کنید؟

وقت تطبیق این کار همین انتخابات است، حال برمی‌گردیم به خواست مردم که چه می‌خواهند. می‌خواهند به عقب برگردند یا به یک امید و تصمیم نو بروند. اگر استفاده نشود، ما آماده قربانی‌دادن هستیم؛ اما به هدف خود باید برسیم؛ چون در حال حاضر مردم هم بی‌هدف روان‌اند و هدف هم معلوم نیست. مردم باید ایستادگی کنند و اگر این کار را نکنیم تصمیم را کسان دیگری خواهند گرفت.

یکی از حقوق ابتدایی بشر این است که رای هر فرد حساب شود و این مورد باید تطبیق شود.

شما با نهادهای ناظر انتخاباتی مثل فیفا و تیفا در این مورد صحبت کرده‌اید؟

فیفا و تیفا از ما بی‌حد پشتیبانی می‌کنند. تیفا در چندین جلسه روی آن گپ زدند و می‌خواهند که استفاده شود. فیفا هم هیچ ممانعتی ندارد و وعده داد که در هر تصمیم ما با شما هستیم.

با نهادهای امریکایی حامی افغانستان در این مورد صحبت کرده‌اید؟

وقتی امریکا و سازمان ملل خودشان می‌گویند که انتخابات شفاف می‌خواهند پس باید از این طرح حمایت کنند. در کنگره امریکا هم روی این مورد صحبت شده‌است و زمانی که من برگردم آن‌ها حمایت خود را اعلام می‌کنند. زمانی که من برگردم همه مسؤولین افغانستان هم زیر سؤال می‌روند؛ چون از آنان پرسیده می‌شود که وقتی خبر داشتید که چنین چیزی هست، چرا از این تکنالوژی استفاده نکردید.

یکی از کسانی که در هر دو انتخابات گذشته ریاست جمهوری جنجالی بوده آقای عبدالله است، شما او را در جریان گذاشته‌اید؟

با عبدالله تا حال در این مورد گپ نزده‌ایم؛ اما با تیم تکنیکی‌شان گپ زده‌ایم و برای شان ارائه کردیم. در جلسات بعدی با آنان حرف خواهیم زد. از طرف دیگر، نامزدان دیگری مانند احمدولی مسعود و لطیف پدرام و ۱۲ نامزد این مورد را قبول کرده‌اند.

من این‌جا آمده‌ام که برای افغانستان کار کنم؛ اما همگی به من می‌گویند که چه وقت می‌روید، من برای سروی نیامده‌ام که دوباره بروم. هروقت ماموریتم تمام شد می‌روم. از  تغییرآوردن آدم کمی می‌ترسند و این طبیعی است؛ اما نتیجه می‌دهد با وجودی‌که زمان‌بر است. همه افراد را که دیدار کردیم از تغییر صحبت می‌کنند؛ اما برای تغییر نیاز به کار است.

فرصت رایزنی با رییس جمهور غنی در این زمینه رای‌زنی پیدا کردید؟

ما با رییس جمهور تا حال ندیده‌ایم؛ اما با چندین مشاورش دیدار کردیم که آخرین‌اش با جاوید رسولی بود. یکی از تغییراتی که رییس جمهور می‌خواهد همین سیستمی است که ما آن را راه‌اندازی می‌کنیم. اگر یک افغانستان با دولت قوی و مردمی را می‌خواهد، امیدوار هستیم که در این بخش توجه کند.

انتخابات افغانستان و کمیسیون انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

افغانستان کشوری زیبا با مردمی زیبا است. قسمی که من می‌بینم فشار جامعه بین‌المللی در افغانستان زیاد است. به‌همین خاطر یک نفر که در رأس است، تصمیم مستقلانه گرفته نمی‌تواند. مردم افغانستان از طریق همین تکنالوژی می‌توانند بار دوش را از سر شانه‌های خود بردارند و تصمیم‌گیرنده باشند.

خواست کمیسیون انتخابات و اشخاص دیگر این است که مردم به حق خود برسند و مسؤولیت‌پذیر باشند. مردم امریکا نیز با افغانستان به‌دور از موضوعات سیاسی، همکاری می‌کنند و می‌خواهند این مردم به حق خود برسند.

هزینه‌هایی که شما برای این روند ارزیابی کرده‌اید چقدر است؟

ما که ارزیابی کردیم با نصف بودجه فعلی اختصاص‌یافته برای انتخابات که ۲۰۷ میلیون دالر از سوی کمیسیون گفته شده، می‌توانیم انتخابات را برگزار کنیم. این مقدار پول برای انتخابات‌ بعدی نیز هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؛ چون سیستم موجود است و همه راجستر می‌باشند. از دیتابیس ما می‌شود که همه مستفید شوند.

برای دیجیتال‌سازی حکومت افغانستان هم برنامه‌هایی دارید؟

ما برای دیجیتال‌سازی افغانستان پیش از این نیز برنامه‌هایی داشته‌ایم. در این مورد چندماه بعد تغییراتش را همه می‌بینند. در پهلوی این می‌خواهیم یک اعتبار برای مردم درست کنیم؛ چون دل‌شان شکسته‌است.

خوبی تمرکز ما روی انتخابات این است که مشکل افغانستان را درک کرده‌ایم و باید این مشکل از بالا به پایین حل شود. اگر امریکا و ملل متحد ما را حمایت نکردند، من به دیگر کشورها می‌روم و شخصاً بودجه آن را می‌آورم و این پروژه را تطبیق می‌کنم.

تشکر از شما