واکنش‌ها به فهرست جدید اقوام در تذکره الکترونیک؛ «تقسیم اقوام، تفرقه‌انگیز است»
در حالی‌که اقوام افغانستان در ماده چهارم قانون اساسی ذکر شده؛ اما به تازگی اداره احصائیه و معلومات از ثبت ۵۴ قوم در تذکره‌های الکترونیک خبر داده‌است؛ تصمیمی که با واکنش‌های زیادی از مقامامت دولتی، نخبگان سیاسی و شهروندان روبه‌رو شده‌است. شماری از مقامات دولتی و چهره‌های مطرح سیاسی این اقدام اداره احصائیه و معلومات را یک مشکل جدی برای فرایند ملت‌سازی در کشور عنوان می‌کنند و می‌گویند که این اقدام نادرست، باعث شعله‌ور ساختن بیشتر آتش تفرقه و افزیش فاصله اعتماد و همدیگرپذیری بین اقوام و گروه‌های فرهنگی خواهد شد. این مقامات می‌گویند که این رویکرد به منظور راهاندازی نفاق و تفرقه در کشور انجام شده‌است.
فاقد جنبه علمی و مسلکی
سرور دانش؛ معاون دوم ریاست جمهوری در واکنش به تصمیم اداره ملی احصائیه و معلومات گفته‌است که آنچه از طرف این اداره به عنوان لیست اقوام برای درج در تذکره الکترونیک نشر شده، فاقد جنبه مسلکی و علمی است.
معاون دوم رییس جمهوری افزوده، درست است که افغانستان کشوری کثیرالقومی است و این تنوع از زیبایی‌های فرهنگی و اجتماعی کشور است و هر قومی هم حق دارد که با هویت خود به رسمیت شناخته شود؛ اما این هم درست نیست که شاخه‌ها و طوایف متعدد یک قوم و تبار، به عنوان اقوام مستقل و متعدد معرفی شوند. شناخت هویت‌های قومی یک کار مسلکی، علمی، تاریخی و فرهنگی لازم دارد و نباید به سادگی و شتاب‌زده تصمیم گرفته شود.
آقای دانش تأکید کرده که در سال ۱۳۹۶ در این زمینه کمیسیونی به حکم رییس جمهوری، ایجاد و توظیف شده‌بود؛ اما این کمیسیون به نتیجه نهایی نرسید، تنها در مورد قوم «سادات» تصمیم گرفته شده‌است که به عنوان یک هویت مستقل شناخته شود؛ اما برای سایر موارد نیاز است تحقیق مستقل علمی و تاریخی صورت بگیرد؛ زیرا بدون تحقیق تصمیم‌های عجولانه مورد پرسش قرار می‌گیرد.
تصمیم تفرقه‌آمیز
میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان نیز در واکنش به تقسیم اقوام از سوی اداره احصائیه و معلومات این اقدام را حرکتی برای تضعیف نظام و از هم‌پاشیدن ملت و دامن‌زدن به اختلافات قومی عنوان کرده‌است.
رییس مجلس نمایندگان گفته‌است که این برنامه از هم‌پاشی مردم افغانستان که از قبل تعیین‌شده به‌نظر می‌آید، به‌عوض بسیج و همسبتگی مردم و وحدت جامعه افغانستانی، به تقسیم اقوام کشور در سطح قریه و ولسوالی پرداخته‌است.
آقای رحمانی افزوده‌است که اعمال این برنامه‌های ناپسند که به‌هدف راهاندازی نفاق و تفرقه در کشور است، هویت و برنامه‌های مأموریتی طراحان این برنامه را بیش از پیش فاش کرده‌است. او معتقد است که امروزه بیش از هر زمان دیگری حقیقت این‌ها برای مردم آشکار شده و دیگر مردم شجاع و وطن‌دوست افغانستان، فریب این‌ها را نمی‌خورند.
مأموریت حکومت برای تجزیه افغانستان
احمدضیا مسعود؛ معاون پیشین رییس جمهوری نیز گفته‌است: «از سیاست‌های نابخردانه حکومت فعلی می‌توان چنین نتیجه گرفت که گویا این حکومت وظیفه گرفته، تا جایی‌که ممکن باشد در بین مردم افغانستان تفرقه ایجاد کند. از دور بعضی افواهات شنیده می‌شود که از دید این‌ها، آخرین راه حل سیاسی، پارچه‌پارچه‌کردن افغانستان به چند کشور مستقل خواهد بود. به احتمال قوی که حکومت فعلی در همین راستا یعنی تجزیه کشور از محافل خارجی وظیفه گرفته باشد.»
او افزوده‌است که تقسیم‌کردن اقوام افغانستان به زیرمجموعه‌هایی در سطح قریه و دهکده، فرایند ملت‌سازی را با مشکل جدی روبه‌رو خواهد ساخت. به گفته او، از صدها سال به این طرف فرایند ملت‌سازی در موجودیت چهار قوم بزرگ کشور نتوانسته‌است موفق شود و رهبران سیاسی کشور، پادشاهان و رؤسای جمهور، توانایی ایجاد ارزش‌های مشترک را در بین همین چهار قوم بزرگ ایجاد نتوانستند. حالا در این مرحله خیلی بحرانی که اعتماد ملی و همسویی بین اقوام نظر به سیاست‌های قومی و غیر منطقی رییس جمهور فعلی بسیار آسیب دیده‌است، چطور ممکن است موفق به ایجاد ارزش‌های مشترک و همبستگی ملی در بین صدها گروهک خورد و ریزه قبیله‌ای شد؟ چطور ممکن است مشارکت عادلانه را در ساختار سیاسی با در نظر داشت صدها گروهک قومی، عملی ساخت؟ در طول ٢٧٠ سال گذشته هیچ‌یک از زعمای سیاسی نتوانست رقابت سیاسی قبیله درانی و غل‌زایی را در یک جامعه قومی مهار کند و حتی در دوران مدرن کشور نیز مهار نشد. با افزودن صدها گروهک قبیله‌ای دیگر، سرنوشت این رقابت سیاسی به کجا خواهد کشید؟ روشن است که این روش نادرست، باعث شعله‌ور ساختن بیشتر آتش تفرقه و فراخ ساختن فاصله اعتماد و همدیگرپذیری بین اقوام و گروه‌های فرهنگی خواهد شد.
دامن‌زدن به اختلافات قومی
صلاح‌الدین ربانی؛ رییس حزب جمعیت اسلامی نیز در واکنش به ثبت ۵۴ قوم در تذکره الکترونیک گفته‌است: «متأسفانه اخیرا مقامات احصائیه مرکزی افغانستان، در یک برنامه طرح‌ریزی‌شده، به تقسیم اقوام افغانستان به سطح قریه و ولسوالی پرداخته‌اند. این برنامه ادامه تحرکاتی است که از چندی بدین‌سو برای تضعیف نظام، دامن‌زدن به اختلافات قومی و صدمه‌زدن به یک افغانستان متحد توسط یک حلقه خاص روی دست گرفته شده‌است.»
به گفته او، یک‌بار نه، دوبار نه، بارها غاصبان قدرت به جای کار در راستای وحدت و همبستگی جامعه افغانستان، دنبال تجزیه اقوام و نفاق میان آنان اند که این کار آن‌ها نشان‌دهنده مأموریت‌شان به هدف راهاندازی تفرقه و نفاق در جامعه است.
وزیر پیشین خارجه تأکید کرده‌است: «باور دارم که چهره‌های واقعی این‌ها آشکار شده و مردم هوشیار افغانستان، امروز بیشتر از گذشته حقیقت این‌ها را خوب شناخته‌اند. توصیهه ما برای این حلقه کوچک این است که بیشتر از این با عزت مردم افغانستان بازی نکنید و دست از این بازی‌های غلط بردارید.»
محمد علم ایزدیار؛ معاون مجلس سنا نیز گفته‌است که متاسفانه تقسیم‌بندی اخیر اقوام از سوی اداره احصاییه که هدفمندانه و یک‌جانبه صورت گرفته، با درج طوایف، قبایل و عشایر آن‌ها روی تذکره برقی، ادامه همان اشتباه سیاسی است. این کار نه تنها از نظر علمی و به خصوص علم جامعه‌شناسی نادرست است؛ بلکه از نظر اجتماعی به همسویی اجتماعی و وحدت ملی در جامعه صدمه جدی وارد می کند. مردم به جای آن‌که خود را شهروند یک جامعه شهروندمحور احساس کنند و متعلق به یک ملت واحد بدانند، در گرو هویت‌های قومی و قبیله‌ای باقی می‌مانند که در نتیجه اشتباهات سیاسی سیاست حاکم به‌وجود آمده‌است.
ایزدیار گفته است که شناسنامه یا تذکره در هر کشوری از جمله افغانستان هویت شهروندی و ملی را نشان می‌دهد و تثبیت می‌کند؛ اما با تاسف که شناسنامه‌های برقی با درج هویت‌های قومی و قبیله‌ای روی صفحه اصلی، نقش و اهمیت این سند هویت ملی و شهروندی ما را تقلیل می‌دهد.
به گقته او، درج هویت‌های قومی از همان اول که برخلاف قانون مصوب و توشیح‌یافته در این مورد صورت گرفت، هم نقض قانون بود و هم یک اشتباه و خبط سیاسی.
راهی که می‌روید به ترکستان است
احمد سعیدی؛ کارشناس سیاسی نیز نوشته‌است: «حالا متاسفانه که دل‌شان یخ نکرده، آستین بر زده‌اند تا مردم افغانستان را به گروه‌ها، دسته‌ها و شاخه‌های مختلف تقسیم و صد پارچه کنند. نمی‌دانم این‌ها از کی دستور می‌گیرند، این‌ها خواب و خیال چه کسانی را برآورده می‌سازند، این‌ها سیاست‌های چه کسانی را می‌خواهند عملی بسازند؟!»
سعیدی افزوده‌است: «این راهی که شما می‌روید به ترکستان است. متفرق‌ساختن اقوام راه حل مشکلات کشور نیست، راه حل مشکلات کشور مراجعه و احترام به مردم است، راه حل مشکلات کشور متحد و یکپارچه‌ساختن اقوام است نه متفرق ساختن‌شان. ای کسانی‌که چنین سیاست‌های مزبونانه و تحقیرانه را در پیش گرفته‌اید بدانید که در این شرایط حساس شما با متفرق‌ساختن اقوام تیشه به ریشه خود و تیشه به ریشه این نظام می‌زنید… شما با این کار آب را گِل‌آلودتر می‌سازید تا در کمین نشستگان به راحتی ماهی بگیرند.»
مرحله تازه تهاجم شوونیست‌ها
عبداللطیف پدرام؛ عضو پیشین مجلس نمایندگان نیز گفته‌است: بحث «هویت» بحثی مرکزی، اساسی و هستی‌شناختی برای ما است. چندی پیش گفته بودم که به علت تهاجم سنگینی که علیه هویت‌های اقوام غیر افغان صورت گرفته‌است هیچ موضوعی بیشتر از دفاع از هویت برای ما اولویت ندارد.
او افزده‌است که شوونیست‌ها در این دو- سه روز پسین، نه تنها خطوط قرمز سیاسی که تمام خطوط انسانی، شهروندی، اخلاقی و هموطنی را لگدمال کرده‌اند.
به گفته رییس حزب کنگره ملی، حالا باید دیگر مشخص شده‌باشد که چه حلقاتی تفرقه قومی را دامن زده‌اند و بر مرکب جهالت و فاشیزم روان اند. این مرحله جدید تهاجم شوونیست‌ها است، باید با قلم و قدم و متحد و یک‌پارچه در برابر این شوونیست‌های خاین ایستاد شویم!
تصمیم جدید، لغو شود
میررحمان رحمانی؛ رییس مجلس نمایندگان خواستار لغو تصمیم اخیر اداره احصائیه و معلومات شده و گفته‌است: «پیام من به‌حیث رییس مجلس و قانون‌ساز این سرزمین این است که بیشتر از این به سرنوشت مردم، قانون و این کشور بازی نکرده و بی‌حرمتی قائل نشوید، و به زودترین فرصت ممکن طرح تقسیم اقوام را بازنگری نمایید.»
احمدضیا مسعود نیز گفته‌است که حکومت هرچه زودتر این برنامه تفرقه‌افگنانه خود را باید لغو کرده و از اتخاذ سیاست‌های غیر ملی پرهیز کند. در غیر آن با واکنش شدید و اعتراضات مدنی مردم رو‌برو خواهد شد.
محمدعلم ایزدیار؛ معاون اول مجلس سنا نیز گفته‌است که این سیاست را به نفع وحدت ملی، صلح و ثبات افغانستان نمی‌داند و تاکید کرده‌است که این سیاست و این روند باید متوقف شود.
من ازاین اقثایان سوال دارم که به کدام حق هویت یک شخص را به فریب به هویت دیگری مدغم شود سالهای سال تاجیک ها خقوق اقوام کو چک دیکری را غصب کردند وتخت نام تاجیک امتیاز کرفتند وقت ان رسیده که حقوق اقوام دیگر به خودی شان تعلق بگرند خود ککرده رانه درد است ونه درمان تاجیک ها به ده فی صد میرسد انشا الله