کوچ‌ اجباری مردم در دایکندی؛ دعوای حقوقی یا استفاده از زور؟

از چند روز به‌این‌سو روند کوچ‌ اجباری مردم در برخی از مناطق و قریه‌های ولسوالی پاتوی دایکندی آغاز شده‌است. به گفته منابع محلی، دو روز پیش، حدود ۴۰۰ خانواده از روستای کیندیر از مناطق و منازل‌شان آواره شده‌اند و حوالی ساعت ۷:۰۰ صبح روز شنبه (۳ میزان) بیش از ۳۰۰ خانواده از روستای بالاسر تگاب‌دار به شکل اجباری کوچ داده شده‌اند. ظاهرا این روند ادامه دارد و طبق آنچه متنفذان محلی می‌گویند، قرار است امروز هم این روند در روستای دهن ناله عملی شود که بر اساس معلومات این متنفذین، بیش از ۴۰۰ خانواده از این منطقه نیز طبق هشدار افراد همکار با مقامات محلی حکومت طالبان باید محل زندگی‌شان را ترک کنند.

حاجی محمد؛ یکی از متنفذین در منطقه بالاسرتگاب دار در این باره می‌گوید که حدود ۸۰۰ خانواده تاکنون از مناطق و قریه‌های مختلف ولسوالی پاتو یا گیزاب، کوچ داده شده‌اند. او می‌گوید افرادی که دعوای مالکیت بر زمین‌های مردمی را دارند که بیش از ۴۰ سال در آن‌جا زندگی مسالمت‌آمیز داشته‌اند، هیچ‌گونه اسناد قانونی در اختیار ندارند، تنها با استفاده از زور مردم را به اجبار کوچ می‌دهند.

به گفته او، در منطقه تگاب‌دار و نوآباد، شخصی به نام ظاهرخان از خوانین محلی منطقه خلج و جمهورخان پسرکاکایش بیش از ۳۰۰ خانواده را به اجبار کوچ داده‌اند و در مناطق دیگر، پشتون‌ها و کوچی‌ها ولسوالی چهارچینوی گیزاب، ادعای مالکیت دارند.

این متنفذ محلی همچنین گفت که ظاهرخان و جمهورخان، مسئولیت مستقیم کوچ‌دهی آن ۳۰۰ خانواده را بر عهده داشته‌اند. به گفته او، این‌ها در حکومت محلی طالبان به عنوان مشاور والی و فرمانده فرقه فعالیت می‌کنند، از این جهت در کوچ‌دهی مردم به زور متوسل شده‌اند.

مناطق مورد دعوا
در همین حال، غیرت جواهری؛ عضو شورای ولایتی دایکندی در حکومت پیشین به خبرگزاری افق می‌گوید که در روستای لوره شیوه و تگاب‌دار حدود ۱۵ قریه تحت دعوا قرار دارد. او می‌گوید که باشندگان این مناطق، حدود نیم‌قرن است که در این مناطق زندگی دارند و با مناطق اطراف خود نیز روابط خوبی داشته‌اند.

جواهری می‌گوید که پس از تسلط طالبان بر کشور، از این‌که یک طرف دعوا با طالبان رابطه نزدیک داشته، بدون این‌که دعوای حقوقی بکند، با کمک نظامیان طالبان به زور متوسل شده‌است.

به گفته او، مردم محلی تمام محصول زحمات یک‌ساله خود را بر جای گذاشته و به ولسوالی‌های همجوار و بخش‌هایی از ولایت قندهار پناه برده‌اند.

حاجی محمد نیز می‌گوید آن‌هایی که توانایی داشتند به قندهار و یا ولسوالی‌های دوردست رفته‌اند؛ اما بیشتر افرادی که توان کافی نداشتند به اطراف این مناطق و ولسوالی‌های همجوار پناه برده‌اند.

او همچنین گفت که این مردم از میان تمام حاصلاتی که طی یک‌سال جمع کرده‌بودند، تنها حق انتقال ۲۰ من یعنی به اندازه غذای دو هفته‌ای را توانسته‌اند با خودشان ببرند. طوری که او می‌گوید، به مردم محل تنها اجازه انتقال البسه و تنها ۲۰ من مواد خوراکی داده شده‌بود و هیچ‌کسی بیش‌تر از آن با خود برده نتوانسته‌است.

بربنیاد این ادعاها گفته می‌شود که حاصلات زمین این مردم که هنوز برداشت نکرده‌اند نیز همان‌گونه در اختیار افراد نزدیک به طالبان قرار گرفته‌است.

هشدار رهبران قومی هزاره
در همین حال، محمد محقق؛ رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغالنستان در صفحه فیس‌بوک‌اش نوشته‌است: «طالبان نیروى ضربتى‌شان را وارد منطقه کندیر و دهن ناله کرده‌اند و مردم هزاره را از مناطق حاصل‌خیز‌شان کوچ داده، زمین‌هاى‌شان را به هوادارن طالبان توزیع می‌کنند.»

او گفته که بیش از ۸۰۰ خانواده در سه ولسوالی دایکندی به اجبار کوچ داده شده‌اند.

محقق افزوده: «یک‌طرف لشکر گروه بی‌رحم طالبان و یک طرف مردم هزاره بی‌دفاع و شیعه؛ قشر مظلوم و بی‌دفاعی که به جرم قومیت و مذهب‌شان همه داروندارشان را که یک تکه زمین و گندم، جو، بادام و غله‌جات‌شان است در آستانه زمستان و همه را از آنان می‌گیرد.»

آقای محقق از مقامات طالبان و سازمان ملل و «کشورهای همسایه‌ای که با طالبان مناسبات نزدیک دارند» خواسته‌است که جلو کوچ اجباری مردم را بگیرند که ادامه این وضعیت به گفته او در آستانه زمستان، فاجعه بشری را به دنبال خواهد داشت. او همچنین هشدار داده که اگر مردم ناچار به دفاع شوند، آن‌وقت حوادث فاجعه‌بارتر خواهد بود «و آن‌گاه کار برای هیچ‌کسی آسان نخواهد بود و چاره‌ای نیست جز این‌که یک تصمیم دشوار بگیرند».

محمدکریم خلیلی؛ رهبر حزب وحدت اسلامی نیز هشدار داده‌است که کوچ اجباری در دایکندی، خطر خیزش مردمی و جنگ داخلی را در پی دارد و طالبان را از ادامه این اقدام برحذر داشته‌است.

پاسخ طالبان
در همین حال، مولوی صدیق‌الله عابد؛ فرمانده امنیه حکومت طالبان در دایکندی به رسانه‌ها گفته‌است که خبر کوچ اجباری مردم محل در دایکندی واقعیت ندارد. این مقام طالبان این خبرها را تبلیغات عنوان کرده و گفته‌است که این جنجال‌ها مساله حقوقی است و تاکنون کسی به اداره محلی به دلیل ظلمی که بر آن‌ها وارد شده یا اینکه دعوایی علیه دیگری دارد، مراجعه نکرده‌است.

طالبان همچنین محمد محقق را متهم کرده‌اند که از یک دعوای حقوقی سوء استفاده سیاسی می‌کند.

بحران انسانی
برخی از بزرگان محلی در حالی‌که خواستار جلوگیری از روند کوچ‌دهی اجباری مردم از سوی طالبان اند، می‌گویند که در صورت ادامه این وضعیت، امکان فاجعه شدید انسانی وجود دارد.

علی‌اکبر جمشیدی؛ نماینده دایکندی در پارلمان قبلی می‌گوید افرادی که مردم محل را به اجبار کوچ داده‌اند، کسانی‌اند که به مقامات محلی حکومت طالبان نزدیک‌اند.

او می‌گوید که نیاز است رهبری حکومت طالبان جلو کوچ‌دهی اجباری مردم بومی در مناطق مختلف دایکندی را بگیرد. او هشدار می‌دهد که در صورت بی‌توجهی حکومت مرکزی طالبان به این وضعیت، امکان فاجعه انسانی وجود دارد.

این عضو پیشین شورای ملی می‌گوید که مردم محل، نیم‌قرن است که در این مناطق زندگی دارند و با زحمات چند دهه‌ای در این مناطق خانه و زمین‌هایی را برای گذران زندگی‌‍شان ساخته‌اند؛ اما امروزه با استفاده از زور این افراد بومی از مناطق و منازل‌شان آواره شده‌اند که نیاز است به وضعیت آن‌‎ها نیز رسیدگی شود.

غیرت جواهری؛ عضو شورای ولایتی دایکندی در حکومت پیشین نیز خواستار توجه و رسیدگی حکومت مرکزی طالبان در این زمینه‌ است. او می‌گوید که نیاز است حکومت مرکزی جلو این بحران را بگیرد تا فاجعه انسانی در این ولایت شکل نگیرد.

ظلم مطلق
در این میان علی اکبر جمشیدی؛ عضو پیشین شورای ملی کوچ اجباری مردم محل در مناطق مختلف ولسوالی گیزاب را «ظلم مطلق» عنوان می‌کند و می‌گوید که طالبان نباید بیش از این اجازه دهند که برخی از افراد استفاده‌جو با استفاده از نام و قدرت طالبان، شکاف‌های قومی را در کشور بیش‌تر سازند.

جمشیدی همچنین می‌گوید که نیاز است طرف دعوا به جای کوچ‌دهی اجباری مردم فرصت دهد تا تشکیلات حکومت کامل شود. به گفته او، طالبان باید این موضوع را تا تکمیل تشکیلات حکومت خود متوقف کنند، تا طرف‌های دعوا بتوانند مطابق قانون از طریق نهادهای مربوطه دعوای‌شان را به پیش ببرند.

او معتقد است که طالبان نتوانسته‌اند بر تمام نقاط افغانستان تسلط کامل پیدا کنند، از این‌رو، یک تعداد «استفاده‌جو» با استفاده از نام امارت در پی بدنامی این دولت اند که در این زمینه نیاز است خود طالبان برای جلوگیری از بدنامی حکومت خود و شکاف قومی میان مردم افغانستان دست به کار شوند.

با این حال، فرمانده امنیه طالبان در دایکندی کوچ‌دهی مردم را یک غوغا و سروصدا برای دریافت کمک عنوان کرده و گفته‌است که افرادی زمین‌های مردم را غصب کرده‌بودند، اکنون قضا فیصله کرده‌است که حق به حق‌دار برسد.