زیارت اهل قبور ملا هبت‌الله در دشت لیلی

با این حال، سفر مقامات ارشد شبکه حقانی و طالبان به شمال افغانستان تنها به هدف زیارت اهل قبور و ادای احترام به جنگجویان کشته شده این گروه در دشت لیلی نیست. آن‌ها همچنین با این پیام نیرومند وارد ولایت‌های شمالی کشور می‌شوند که دشمنان دیروزشان را شکست داده‌اند و حتی در ولایت‌های غیر‌پشتون‌نشین نیز سیطره بلامنازع خود را تحکیم بخشیده‌اند؛ پیامی برای ارتقای روحیه جنگجویان طالبان و تحقیر بیش از پیش دشمنان این گروه.

هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان اخیرا به ولایت‌های شمالی افغانستان سفر کرد.

در این میان، سیف‌الدین معتصم؛ رئیس اطلاعات و فرهنگ طالبان در جوزجان گفته که آخوندزاده از «دشت لیلی» در جوزجان دیدن کرده و با مسئولان محلی سرپل و جوزجان دیدار داشته است.

این اولین سفر رهبر طالبان به شمال افغانستان در سه سال اخیر است.

در سال ۲۰۰۱ میلادی صدها نیروی طالبان تسلیم نیروهای عبدالرشید دوستم شدند و در پی مرگ در کانتینرها به چاه‌های این دشت انداخته شدند.

سال گذشته، سراج‌الدین حقانی؛ وزیر داخله طالبان نیز از دشت لیلی دیدن کرد.

این نخستین سفر رهبر طالبان به ولایت شمالی افغانستان محسوب می‌شود؛ سفری که با دیدار او از دشت لیلی ابعاد و اهمیت مضاعف پیدا کرد.

دشت لیلی در سال‌های گذشته به میعادگاه رهبران طالبان تبدیل شده است. پیش‌تر سراج الدین حقانی؛ رهبر شبکه حقانی و از قدرتمندترین اعضای کابینه طالبان نیز در جریان سفر خود به ولایت‌های شمالی افغانستان از این منطقه بازدید کرده بود؛ بازدیدی که نشان می‌دهد طالبان همچنان نسبت به دشمنان خود نگاهی خصمانه و انتقام‌جویانه دارند و آنچه در جریان جنگ‌های این گروه‌ با مخالفان‌شان به ویژه از زمان سقوط حاکمیت اول طالبان تاکنون رخ داده را فراموش نکرده‌اند.

در حالی که گفته می‌شود اختلافات عمیق و شدیدی میان ملا هبت‌الله آخوندزاده و سراج‌الدین حقانی در زمینه توزیع قدرت، اعمال صلاحیت و تصمیم گیری‌های بنیادین و راهبردی در حوزه حکومت‌داری وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد که این دو چهره رقیب، علی‌رغم اختلافات عمیق، نگاه همسانی نسبت به گذشته طالبان دارند و در زمینه تکریم قربانیان این گروه و انتقام بی‌رحمانه از دشمنان آنان همسو و هم‌نظر هستند؛ این همان چیزی است که در بازدید سراج‌الدین حقانی و ملا هبت‌الله آخوندزاده از «دشت لیلی» قابل مشاهده بود.

با این حال، سفر مقامات ارشد شبکه حقانی و طالبان به شمال افغانستان تنها به هدف زیارت اهل قبور و ادای احترام به جنگجویان کشته شده این گروه در دشت لیلی نیست. آن‌ها همچنین با این پیام نیرومند وارد ولایت‌های شمالی کشور می‌شوند که دشمنان دیروزشان را شکست داده‌اند و حتی در ولایت‌های غیر‌پشتون‌نشین نیز سیطره بلامنازع خود را تحکیم بخشیده‌اند؛ پیامی برای ارتقای روحیه جنگجویان طالبان و تحقیر بیش از پیش دشمنان این گروه.

این در حالی است که در طول سال‌های گذشته، شمال افغانستان به دلیل بافت جمعیتی و قومی، منطقه نفوذ دشمنان طالبان محسوب می‌شد و این گروه برای اشغال این مناطق علیرغم تحمل تلفات سنگین و قربانی‌های فراوان هیچگاه نتوانسته بود حاکمیت بلامنازع خود را بر ولایت‌های شمالی افغانستان تحمیل کند.

امروزه اما به لطف امریکا و خیانت بزرگی که اشرف غنی در تبانی با طالبان و شبکه حقانی مرتکب شد، نه تنها جریان‌های سیاسی، نظامی و قومی ضد طالبان به طور کامل به حاشیه رانده شده و رهبران آن‌ها از افغانستان گریخته‌اند؛ بلکه طالبان و شبکه حقانی در تحولی تاریخی، دامنه سلطه خود را از جنوب به شمال گسترش داده و سنگرگاه‌های مستحکم دشمنان دیروز خود را تصرف کرده‌اند؛ دشمنانی که یا مرده‌اند و یا از کشور گریخته‌اند.

بنابراین، بازدید سراج الدین حقانی و ملا هبت الله آخوندزاده از دشت لیلی به عنوان گورستان صدها جنگجوی طالب به این هدف نیز صورت می‌گیرد که پیامی به جنگجویان و فرماندهان کنونی طالبان و شبکه حقانی ارسال کند که مبارزات و قربانی‌های آن‌ها بی‌ثمر نبوده است. آن‌ها اکنون توانسته‌اند بر سراسر افغانستان حاکمیت بی‌رقیب پیدا کنند و دشمنانی را که دیروز در دشت لیلی صدها جنگجوی طالبان را کشتند و مدفون کردند به طرز تحقیرآمیزی از کشور بیرون رانده‌اند.

از این منظر، سفر اخیر ملا هبت الله آخوندزاده به بادغیس، فاریاب، جوزجان، مزار شریف، سمنگان و بدخشان سفری برای نمایش قدرت بود؛ اینکه طالبان پشتون و جنوبی چگونه با مبارزه یا معامله، ولایت‌های غیرپشتون‌نشین شمالی را اشغال کرده‌اند و رهبر آنان که در قندهار پنهان شده با کاروانی طولانی از شبه نظامیان تا دندان مسلح، سراسر ولایت‌های شمالی افغانستان را درمی‌نوردد و به سلامت به قندهار بازمی‌گردد.

نکته جالب توجه دیگر این بود که در جریان سفر اخیر ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان به ولایت‌های شمالی افغانستان، او هرگز تلاش نکرد تا به عنوان رهبر تمام مردم افغانستان -و نه صرفاً رهبر یک گروه قومی و ایدئولوژیک – با اقشار مختلف مردم ساکن این ولایات ارتباط برقرار کند و مشکلات، خواست‌ها و نیازمندی‌های آنان را از نزدیک بشنود؛ بلکه رهبر طالبان صرفاً با مقامات و جنگجویان این گروه در ولایت‌های یادشده دیدار کرد؛ رویدادی که به باور کارشناسان نشان می‌دهد که نگاه خصمانه رهبر طالبان نسبت به ساکنان غیرپشتون ولایت‌های شمالی افغانستان و سابقه حمایت و وابستگی آن‌ها به گروه‌های ضد طالبان، همچنان پررنگ و تعیین‌کننده است؛ نگاهی که تاکنون اجازه نداده که او به عنوان یک رهبر ملی برای همه مردم افغانستان بدون تفکیک قوم و مذهب و گروه‌ و ایدئولوژی شناخته شود.