جنبش روشنایی و گفتگو با حکومت؛ از گفتگویی که مشکل را حل کند استقبال می‌کنیم

جنبش روشنایی، از درون یک حرکت اعتراضی که هدف اصلی آن تغییر مسیر برق وارداتی ترکمنستان از مسیر بامیان بود شکل گرفت. نخستین حرکت اعتراضی جنبش، در ۲۷ ثور سال روان به راه افتاد. پس از آن که حکومت افغانستان به خواسته‌های اصلی جنبش توجه نکرد این جریان برای بار دوم به صورت گسترده‌تر هوادارانش را به خیابان های کابل کشانید و سرانجام در دوم اسد، جنبش روشنایی با جمعیت زیادی به میدان دهمزنگ آمدکه در نتیجه یک حمله انتحاری نزدیک به ۳۰۰ تن کشته و زخمی شدند.

اکنون و با گسترده تر شدن بحث های مربوط به این جنبش و حکومت و نیز رهبران سنتی، مردم شاهد دو دستگی و دوگانگی حاکم بر فضای سیاسی جامعه هزاره نیز هستند که پس از این رویداد شکل گرفته است.

در ذیل، گفت‎گوی خبرگزاری افق را با احمد بهزاد نماینده مردم هرات در مجلس نمایندگان و از مسوولان اصلی جنبش روشنایی را می‎خوانید.

آقای بهزاد! تشکر از شما. از این‌جا آغاز می‌کنم  که فلسفه شکل گیری جنبش روشنایی، داعیه اصلی برق توتاپ بود تا حالا چقدر به این هدف دست یافته اید؟

همانطور که در جریان هستید جنبش روشنایی  پس از فیصله ظالمانه در 11 ثور سال جاری توسط کابینه ‏ی حکومت وحدت ملی به‌را ه افتاد.هدف اصلی جنبش روشنایی، منع تبعیض سیستماتیک علیه شهروندان افغانستان و تحقق عدالت و برابری و روا داری در کشور ما بوده است.

جنبش روشنایی< مطالبه معین و مشخصی دارد که همانا تطبیق ماستر پلان برق کشور و امتداد لین برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان از میسر بامیان- میدان وردک به‌سوی کابل است. این پروژه انکشافی در صورت تطبیق، تنها به نفع یک قوم و یک ولایت خاص نیست بلکه در راستای منافع ملی مردم افغانستان و همچنین گامی خواهد بود برای شکوفایی و رونق اقتصادی در کشور و زمنیه بهره برداری از معادن عظیم وتولید برق ارزان قیمت داخلی را تامین خواهد کرد.

جنبش، متاسفانه از ابتدای شکل گیری با سیاست لجوجانه حکومت مواجه بوده است. حکومت بدون در نظر داشت واقعیت‌ها و بدون درک منافع ملی مردم افغانستان در برابر خواست و مطالبه جنبش مقاومت کرده این به این معنی نبوده که جنبش تا حالا در این زمنیه دستا‌وردی نداشته باشد.

آگاهی مردم از حقوق شان و همچنین برملاشدن ابعاد و زوایای پنهان تبعیض سیستماتیک در افغانستان در سطح داخلی و خارجی  یکی از نتایج مبارزه دوام‌دار جنبش روشنایی بود و در کنار این آگاهی، همبستگی اجتماعی و انسجام و وحدت که در میان عدالت خواهان در سطح داخل و خارج از کشور بوجود آمده و هر روز هم گسترده تر می‌شود یکی دیگر از دستاورد های جنبش روشنایی بود.

هرچند حکومت در بحث جنبش روشنایی ظاهر بی طرف بخود گرفته اما پریشانی و اضطراب حکومت را ما در بعضی از اقدامات اش می‌بینم. مثلا برای اولین بار برای معاون دوم رئیس جمهور اجازه داده می‌شود که در مجمع عمومی، هئیت افغانستان را سرپرستی و سخن‌رانی کند و یا اعزام بعضی از حضرات که قبلا گفته بودند که ما در حکومت حکم مسافر را پیدا کردیم. امروز می‌بنیم که در راس هیئت‌ها در کشورهای مختلف سفر می‌کنند .شما سفر سرور دانش به نیویارک را مقایسه بکنید با سفر هیات افغانستان در کنفرانس وارسا. در کنفرانس وارسا یک هزاره هم در ترکیب قرار نگرفته بود. اما در فاصله دو ماه از کنفرانس وارسا، حکومت وادار می‌شود که در راس هیئت افغانستان در یک اجلاس بین المللی مهم معاون دوم ریاست جمهوری فرستاده شده است. ما امیدواریم که این اقدامات نمایشی نباشد و ما به سمت مشارکت واقعی در قدرت و همچنین تحقق وعده های حکومتیان پیش برویم.

 پس با این حساب، تنها بحث جنبش روشنایی متکی به تغییر خطر برق به بامیان مطرح نیست شما میخواهید در همه‌ی سطوح حکومت‌داری، عدالت برقرار شود. درست است؟

قطعا چنین است. مطالبه ای که جنبش مطرح کرده برق ۵۰۰ کیلیو ولت است، این مطالبه بیشتر جبنه نمادین و سمبولیک هم دارد. این پروژه کمک می کند به اقتصاد کشور، از سوی دیگر گامی است برای محرومیت زدایی و پایان دادن به تبعیض. هدف و دورنمای جنبش روشنایی پایان دادن به تبعیض در کشور است.

با توجه به این‌که هدف اصلی شما تغییر لین برق از مسیر بامیان است تا حالا حکومت چقدر انعطاف نشان داده و اگر خواست شما از جانب حکومت بر آورده نشد تصمیم جنبش روشنایی در آینده چه خواهد بود؟

در صورتی‎که حکومت لجاجت بکند، قطعا مبارزه جنبش در سطح جهانی دوام خواهد داشت. ما بارها اعلام کرده ایم که ما کوتاه نمی آییم. حکومت متاسفانه تا حالا نه تنها لجاجت کرده بلکه حلقات مشخصی در درون حکومت، به دسیسه و توطئه علیه جنبش نیز دست زده است. نمونه بارزش به خاک و خون کشانیدن تظاهرات ۲ اسد است. بعد از دوم اسد تا چهلم شهدا، ما به حکومت فرصت دادیم که بخاطر رعایت عدالت، مطالبه مردم را تامین نماید. متاسفانه ما همچنان شاهد سیاست لجوجانه حکومت هستیم، به همین خاطر ما اعلام کرده ایم که مخاطب ما از این به‌بعد جامعه جهانی است و تظاهرات ۶ میزان به آدرس سازمان ملل در سراسر جهان برگزار می شود. حرف های ما به جامعه جهانی آَشکار است، جامعه جهانی تمویل کننده حکومت افغانستان است و در تمام بحران ها و قضایای افغانستان حرف آخر را می زند.

جامعه جهانی به مردم افغانستان تعهد سپرده است که شما سلاح های خود را تحویل دهید ما نمی‌گذاریم در افغانستان ستم و نابرابری حاکم شود و جامعه جهانی نمی تواند نسبت به تعهداتی که به مردم افغانستان داده است بی‌تفاوت باشد؛ به همین خاطر جنبش روشنایی در فاز جدید مبارزات مدنی خود مخاطب خود را جامعه جهانی و سازمان ملل قرار داده است. به همین خاطر نماینده‌ی سازمان ملل در امور افغانستان هفته گذشته گفت ما در کنار دولت افغانستان تحقیقات مستقلانه خود را در باره‌ی حادثه‌ی ۲  اسد انجام می‌دهیم و حرکت دوم جنبش روشنایی موفقیت‌های ابتدایی را داشته است و هنوز زود است که ما نسبت به موفقیت کل روند، اظهار نظر قطعی داشته باشیم. ما از سازمان ملل خواسته‌ایم که وارد این ماجرا شود و جلو سیاست‌های ظالمانه حکومت افغانستان را بگیرد و باید بینیم که جامعه‌ی جهانی  نسبت به تعهدات خود تا چه اندازه صداقت نشان خواهد داد.

به نظر شما داد خواهی از مجامع جهانی تا جه اندازه کارساز خواهد بود با توجه براین‌که ما شاهد هستیم که جامعه جهانی حمایت خود را از حکومت افغانستان مکررا اعلام کرده است؟

جامعه جهانی نه‌می‌تواند نسبت به ارزش‌هایی که  بر اساس آن‌، امروز در افغانستان حضور پیدا کرده بی‌تفاوت باشد. کشورهای کمک دهنده به افغانستان حداقل نزد شهروندان خود نسبت به سیاست‌هایی که در افغانستان پیشه می‌کنند و بر اساس آن سیاست‌ها؛ پول‌های مالیه دهند‌گان خود را در این‌جا به مصرف می‌رسانند نمی توانند بی ‌تفاوت باشند. ما در سطح جهان، یک دادخواهی راه انداختیم و این دادخواهی در کوتاه مدت با مشکلات‌ی همراه خواهد بود، شاید در مرحله اول با بی اعتنایی‌های مواجه شود اما دوام این دادخواهی در سطح جهان قطعا بی‌نتیجه نخواهد بود.

فکر نه‌می‌کنید که مسئله توتاپ یک بحث داخلی است وطرف اصلی شما حکومت افغانستان است و دادخواهی از مجرای کشورهای خارجی غیر معقول باشد؟ به نظر شما جامعه جهانی در طول بیش از یک دهه حضور در افغانستان، متوجه آن‌چه که شما تبعیض سیستماتیک می‌خوانید نشده است و اقدام شما خیلی دیر نیست که جامعه جهانی را وادار بکنید که در تحقق عدالت در افغانستان تلاش بکند؟

من فکر نمی‌کنم که جامعه جهانی متوجه قضایای افغانستان نشده باشند، کافی است کشورهای کمک دهنده به افغانستان، نگاهی به جدول کمک‌های خود بیندازند. این‌که تاکنون چرا اقدام صورت نگرفته من فکر می کنم که عدالت خواهان در افغانستان کوتاهی داشته اند و متمرکز شدن همه فعالیت‌های مدنی در کابل ما را به نتیجه نخواهد رساند. ما در قضایای افغانستان با حلقاتی مواجه هستیم که شما در یک تظاهرات مدنی برای شان گل می‌دهید و آنها افرادی را می‌فرستند تا خود را بین جمعیت منفجر کنند، شما با چنین منطقی در افغانستان مواجه هستید. با این منطق من فکر می‌کنم که دست یافتن به اهداف این چنینی از راه‌های مدنی جواب نخواهد داد.

ما با این حرکت در سطح جهانی تلاش داریم افکار عمومی جهان آزاد را متوجه ابعاد قضیه در افغانستان کنیم، در گذشته ما شاهد چنین اقدامی نبوده‌ایم.

کنفرانس بروکسل هم در راه است  انتظار شما از این کنفرانس چه است؟

ما اعلام کردیم تا زمانی که مطالبات عدالت خواهانه جنبش، تحقق نیافته از کنار نشست‌هایی که با موضوع افغانستان برگزار می‌شود بی‌تفاوت نخواهیم گذاشت و حضور خواهیم یافت. همچنان‌که در کنفرانس لندن حضور پیدا کردیم، جنبش روشنایی در کنفرانس بروکسل حضور گسترده ای خواهد داشت و از کشورهای کمک کننده خواهیم خواست که به افغانستان نباید نسبت به نقض حقوق بشر و اعمال سیاست‌های تبعیض آمیز علیه شهروندان بخاطر وابستگی‌های قومی و تباری شان بی‌تفاوت باشند.

جامعه جهانی باید از کمک‌های خود به عنوان یک اهرم فشار بر حکومت افغانستان برای دست برداشتن از تبعیض سیستماتیک استفاده کند. از این جهت است که حضور جنبش روشنایی در نشست بروکسل و تظاهراتی که در جریان کنفرانس برگزار خواهد شد بسیار مهم خواهد بود، از همین اکنون ستادهای مردمی از کشورهای مختلف مردم را به تظاهرات فرا می‌خوانند.

جامعه مدنی خود را برای حل این بحران میانجی گری کرده و هر دو طرف قضیه را به گفتگو و مصالحه دعوت کرده است. شما چقدر با این اقدام جامعه مدنی هم‌سو  و هم‌نظرهستید؟

تظاهرات هدف نیست، تظاهرات ابزار و وسیله‌ی بیان نارضایتی مردم می‌باشد. قبلا در ۲۷ ثور و ۲ اسد و حالا در ۶ میزان با دوستان خود در جامعه مدنی مطرح کردیم، در شرایط فعلی کلید حل مشکلات دست حکومت است، این حکومت است که با سیاست‌های ظالمانه خود سبب بروز این بحران شده است و با پایان دادن این سیاست خود می‌تواند بر این بحران نقطه‌ی پایان بگذارد. فراخوانی که جامعه مدنی داده هم از حکومت خواسته شده که در این رابطه از خود مسئولیت نشان بدهد هم در رابطه به تامین امنیت تظاهرات، هم از جامعه جهانی تقاضا شده که وارد موضوع شده و به حل این بحران کمک کند که هردو خواسته جامعه مدنی در راستای مطالبات جنبش است.

جنبش روشنایی تمایل دارد با حکومت رو در رو  وارد گفتگو و مذاکره شود؟

ما گفتگو را هیچ وقت رد نکردیم. اما گفتگوی که معطوف به حل بحران و تامین عدالت و برابری باشد قطعا مورد حمایت جبنش خواهد بود. اما گفتگویی که از آن بوی دسیسه بیاید و خواسته باشند که معاملات مبتذل را تعقیب کنند مانند گفتگوهایی که حکومت با بخش‌هایی داشته و کمیسیونی تشکیل شد که گفته بودند ما ظرف ده روز این بحران را حل می‌کنیم نتیجه‌اش چه شد؟ چنین گفتگوهایی من فکر می‌کنم که از مصداق بارز فساد است. اما از گفتگویی که واقعا در پی حل موضوع باشد استقبال می‌کنیم. ما گفتگویی که با میانجی‌گری جامعه جهانی باشد را قطعا می‌پذیریم.

به ‌عنوان پرسش آخر آقای بهزاد با توجه به این‎‌که ما در تظاهرات دوم اسد شاهد یک حادثه تلخ بودیم و شما مکررا تظاهراتی را در ۶ میزان راه اندازی می‌کنید چقدر اطمینان خاطر دارید که تامین امنیت از سوی حکومت بصورت کافی انجام شود  تا مردم شاهد تکرار حادثه دوم اسد نباشند؟

در حادثه ۲ اسد کسانی‌که در تظاهرات حضور داشتند خوب می‌دانند که حکومت صحنه را آراسته بود برای یک فاجعه؛ هیچ گونه تدابیر امنیتی روی دست نگرفته بودند، ماجرا را به سمتی بردند که یک فاجعه خلق شود و اهداف معینی را هم دنبال می‌کردند. یکی از اهداف عمده کسانی که فاجعه را آفریدند ترساندن مردم بود، این‌که تظاهرات مدنی هم از این به بعد هزینه خواهد داشت. چیزی که در طول ۱۵ سال اخیر شاهد پرداخت هزینه نبودیم. در ۶ میزان، دیگر حکومت بهانه ندارد که ما غافیل گیر شدیم، ما از مدت‌ها قبل زمان تظاهرات را اعلام کردیم، حکومت باید از تمام امکانات برای تامین امنیت استفاده کند، حکومت به حکم قانون مسئول تامین امنیت شهروندان است.