سیــگرت؛ دریچه‌ای به سوی اعتیاد
استعمال دخانیات، یک اعتیاد است؛ نه یک عادت. برخی از ما ممکن است استعمال دخانیات را تنها یک عادت بد تلقی کنیم؛ اما واقع آن است که نیکوتین، ماده فعال و خطرزای تنباکو، دوای اعتیاد برانگیز است که سبب وابستگی و تداوم مصرف می‌شود؛ چنان که افراد سیگرتی برای ترک و دوری از آن مشکل دارند و دچار ناراحتی هایی می‌شوند.
عوارض جسمی دخانیات
سیگرت، سلامت جسمی انسان را به طور جدی به مخاطره می‌اندازد. برخی از آثاری که مصرف این ماده مخدر بر وجود انسان می‌گذارد، عبارتند از: اختلال در هوش، حافظه و عمل فراگیری، ایجاد سکته مغزی و قلبی، ضعف بینایی، زردی، پوکی و فساد دندان‌ها، بوی بد دهان، فساد لثه، اختلالات گوارشی مانند سوء‌هاضمه و بی اشتهایی، اختلالات قلبی، ازدیاد فشار خون، تپش قلب، انفاکتوس، بی نظمی در حرکات قلب، مسمومیت تدریجی خون، کمردرد به دلیل نارسایی گردش خون در عضلات پشت بدن و ضعف آنها، ایجاد حساسیت در دستگاه تنفس، تحریک مخاط تنفسی و ایجاد سرفه، ایجاد انواع سرطان‌ها به ویژه سرطان های مجاری تنفسی مانند سرطان زبان، حنجره و ریه، اختلالات بینایی، کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها و بالاخره مرگ زودرس. طبق بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی، تلفات مستقیم دخانیات در جهان، بالغ بر ۴ میلیون نفر در سال است. به همین دلایل، این سازمان در سال ۱۹۵۷م. استعمال دخانیات را به عنوان یک بیماری و در ردیف سایر اعتیادها ذکر کرد. این امر برای خود سیگرتی‌ها نیز مسلّم شده است؛ اما اکثر آنها منکر این واقعیت می‌شوند.
بررسی‌ها نشان داده است که کودکانی که والدین سیگرتی دارند، بیشتر بیمار می‌شوند. این کودکان نسبت به کودکانی که والدین سیگرتی ندارند، بیشتر دچار بیماری‌های ذات‌الریه، سرماخوردگی و… می شوند و اندامی ضعیف تر از حد معمول دارند. مصرف سیگرت در مادران نیز سبب بروز سقط جنین و تولد نوزادهای نارس و نوزادانی با وزن غیرطبیعی می‌شود.
تحقیقات نشان داده است که «اگر چه هر فرد سیگرتی معتاد نمی‌شود، اما بیشتر افراد سیگرتی خیلی سریع معتاد می شوند». اعتیاد، قدرت تفکر، اندیشه و اراده را از انسان می گیرد و سبب سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی می‌شود؛ تا جایی‌که گاه فرد معتاد، حقوق دیگران را زیر پا می‌گذارد و در میان جمع یا در مکان‌های عمومی سیگرت می‌کشد.
عوامل رویکرد جوانان به سیگرت
الف) بسیاری از کارشناسان بر این عقیده اند که نخست باید علت و ریشه این رفتار را در کانون خانواده جستجو نمود. خانواده کانونی است که انسان در آن خوب و بد را می‌آموزد و سبک زندگی خود را برای آینده پایه گذاری می‌کند. در محیط گرم و صمیمی خانواده‌ای که در آن روابط خوب و دوستانه‌ای حاکم است، معمولاً کودکانی سالم، با شخصیتی مثبت و فعال پرورش می‌یابند که به روشنی می‌توان بازتاب عشق و علاقه خانوادگی را در اعتماد به نفس، موفقیت‌ها و رفتارهای شایسته آنان دید. در مقابل، نبود دوراندیشی و گذشت، اختلافات خانوادگی، بی بندوباری، از هم پاشیدن خانواده، کمبودها و هر گونه سهل‌انگاری و بی‌توجهی والدین در تعلیم و تربیت فرزندان و بی‌توجهی به سرنوشت و آینده آنان، محبت‌های افراطی و یا سخت‌گیری‌های بیش از حد، فرزندان را دچار نوعی سرگردانی می‌کند. از این رو، گاهی برای آرامش فکر، فرار از تنهایی، وقت گذرانی و صرف نیروی اضافی خویشتن، به سوی فعالیت‌ها و رفتارهای ناهنجاری چون سیگرت کشیدن و سایر مواد مخدر کشیده می‌شوند.
ب) پس از خانواده، گروه همسالان، دومین عامل اثرگذار در رفتارهای افراد است و نفوذ و تأثیرگذاری آنها بر فرد، در دوران بلوغ به اوج خود می رسد و نفوذ والدین رو به کاهش می‌رود؛ به طوری که آنان ترجیح می‌دهند بیشتر اوقات خود را با همسالانشان بگذرانند و اغلب در موضوعی خاص، مثل روی آوردن به استعمال دخانیات، با آنان هماهنگ می‌شوند..
ج) واقع آن است که برخی از افراد، به این دلیل سیگرتی می‌شوند که از خطرات بسیار آن آگاه نیستند. برخی از نوجوانان و جوانان نیز مصرف سیگرت را نماد بزرگی، آقایی و بلوغ می‌دانند. عده‌ای هم علت سیگرت کشیدن خود را بیکاری و یک نواختی زندگی می‌دانند. برخی استعمال دخانیات را به عنوان شکلی از خود درمانی برای رهایی از افسردگی، اضطراب و ناراحتی‌ها می دانند.
ترک سیگرت
در ترک سیگرت آن چه مهم است، اراده و تصمیم، همراه صبر و حوصله است. «برای ترک اعتیاد می‌توان با روش کم کردن، خیلی راحت خود را درمان کرد. برای این کار، باید با صبر و حوصله و تحمل، هر چند روز یک بار، اندکی از مقدار مصرفی خود را کاهش داد و بالاخره پس از مدتی، آن را به صفر رسانید.
خانواده هم در گرایش به دخانیات و هم در ترک و دوری از آن، نقش بنیانی و اساسی دارد. خانواده، باید بتواند برای اوقات فراغت و صرف نیروی اضافی کودک، نوجوان و جوان خود، با مشورت و همراهی او و در نظر گرفتن علایق و خواسته هایش، تفریح‌ها و فعالیت‌های سالم در اجتماع برنامه‌ریزی کند. همیشه و در همه حال، در پستی‌ها و بلندی‌ها و در پیچ‌و‌خم‌های بسیار زندگی، دست او را بگیرد و او را به سوی خوشبختی و کمال سوق بدهد.
