آسیب‌شناسی موضع حکومت در برابر نشست مسکو
هیچ تردیدی وجود ندارد که نشست نمایندگان طالبان با رهبران سیاسی و حزبی مخالف دولت در مسکو، هرگز مطلوب و مورد تأیید حکومت نبود و به همین دلیل، حکومت همه ابزارهای خود را به کار گرفت تا از تأثیر این نشست بکاهد و آسیب‌ها و عوارض ویرانگر آن برای رویکرد خود به صلح با طالبان را به حداقل برساند.
از نظر حکومت، شرکت‌کنندگان در نشست مسکو، صلح را از مسیر درست آن خارج کردند و با ارائه یک نشانی نادرست و گمراه‌کننده از مفهوم «گفتگوهای بین‌الافغانی» موضع طالبان در امتناع از گفتگوی مستقیم آن گروه به حکومت کابل را تأیید کردند و به آن مشروعیت بخشیدند.
به همین دلیل، حکومت از همان آغاز با تمام توان تلاش کرد تا به مقابله با نشست مسکو برود و عوارض و پیامدهای زیانبار آن برای صلح مورد نظر خود را مهار کند.
در همین راستا، حکومت افغانستان به خاطر شرکت اعضای تحریمشده گروه طالبان در نشست مسکو به سازمان ملل شکایت کرده است.
یک منبع وزارت خارجه گفته است که با نمایندگان طالبان نباید با چنین نرمشی برخورد شود.
این منبع گفته که برخی از نمایندگان طالبان در قطر مشمول فهرست تحریم‌های سازمان ملل هستند و به همین دلیل نمی‌توانند آزادانه سفر کنند.
در نشست روسیه چهار نفر از این اعضای تحریمشده طالبان شرکت کرده بودند.
شیرمحمد عباس استانکزی؛ رئیس هیأت طالبان در نشست مسکو هم یکی از این افراد است.
این منبع افزوده که در گذشته هرگاه هیأت طالبان می‌خواست به کشوری سفر کند، ابتدا از سوی سازمان ملل با دولت افغانستان مشورت می‌شد و موافقت آن را می‌گرفت؛ اما این‌بار هیچ مشورتی صورت نگرفته است.
نکته قابل تأمل این است که حکومت برای نخستین‌بار، قانونی‌بودن سفرهای آزادانه اعضای دفتر سیاسی طالبان به کشورهای دیگر را زیر سؤال می‌برد و برای این منظور، یکی از قدرتمندترین ابزارهای دیپلماتیک یعنی شکایت رسمی به سازمان ملل را استفاده میکند. آیا این بدان معنا نیست که اقدام حکومت در این زمینه، سیاسی است تا حقوقی؟
اعضای تحت تحریم طالبان، پیش از این به دیگر کشورهای منطقه هم سفر کرده و به‌صورت رسمی با مقام‌های دیپلماتیک دولت‌ها گفتگو کرده‌اند؛ اما علیرغم ابهام‌هایی که درباره مشروعیت قانونی سفرهای دیپلماتیک اعضای طالبان، مطرح بوده، در هیچیک از موارد دیگر در گذشته، کابل در این زمینه، موضع‌گیری مخالفت‌جویانه و تقابلی انجام نداده است.
از سوی دیگر، این امر که در گذشته، سازمان ملل درباره سفر اعضای طالبان به کشورهای منطقه با کابل «مشورت» می‌کرده؛ اما در نشست مسکو، این مشورت صورت نگرفته، نمی‌تواند شکایت رسمی کابل به سازمان ملل را توجیه‌پذیر کند؛ زیرا اول این‌که اگر در سایر موارد در گذشته، کابل با این سفرها و دیدارها، مخالفتی نداشته، پس دلیلی وجود ندارد که در قبال سفر اعضای طالبان به مسکو، مخالفتی صورت بگیرد. نکته دوم هم این‌که وقتی سازمان ملل پیش از نشست مسکو، با کابل درباره مشروعیت سفر اعضای تحریمشده طالبان به روسیه، مشورت نکرده، پس قاعدتا این شکایت باید از سازمان ملل صورت بگیرد نه از میزبانان یا شرکت‌کنندگان نشست مسکو. افزون بر این‌ها، منبع وزارت خارجه گفته است که سازمان ملل در گذشته، درباره سفر اعضای تحت تحریم طالبان به کشورهای منطقه، با کابل «مشورت» می‌کرده‌است؛ این در حالی است که «مشورت» هیچ‌‌‌گونه ارزش و پیامد حقوقی و عملی ندارد و منفی و مثبت نظر طرف مشورت، تأثیری روی موضوع مشورت نخواهد گذاشت.
پرسش مهم دیگر این است که اگر نشست مسکو با نظر مثبت دولت کابل انجام می‌شد، آیا بازهم کابل به دلیل شرکت اعضای تحریمشده طالبان در آن، به سازمان ملل شکایت می‌برد؟
بی‌تردید، پاسخ این پرسش منفی است؛ همچنان که پیش از این در مورد نشست ابوظبی و… شاهد آن بوده‌ایم؛ این در حالی است که اگر سفر نمایندگان تحریمشده طالبان به مسکو، غیرقانونی است، سفر آنها به ایران و کشورهای عربی و پاکستان و چین و ازبکستان و… هم باید غیرقانونی بوده و با آن برخورد مشابهی صورت می‌گرفت.
با این‌همه برخورد سیاسی و احساسی کابل در قبال نشست مسکو و نتایج و برآیندهای آن، تنها پیامدهای این نشست را هدف نمی‌گیرد؛ بلکه حتی روند صلح مورد نظر حکومت کابل با طالبان را هم متأثر می‌سازد و به آن به شدت، آسیب می‌زند.
روشن است که کابل با ترکیب شرکت‌کنندگان و نیز میزبانی این نشست از سوی روسیه، مشکل دارد؛ در غیر آن، اگر نکاتی که در بیانیه پایانی این نشست، مورد تأکید و توافق شرکت‌کنندگان قرار گرفته، در نشستی رو‌دررو میان نمایندگان کابل و طالبان مطرح می‌شد، با اقبال حکومت مواجه می‌شد و چه‌بسا زمینه‌های اجرا و اعمال سریع آن فراهم می‌گردید.
اکنون که حکومت با کلیت نشست صلح مسکو مخالفت میکند، اگر روزی قرار شود با طالبان بر سر مسایل مورد بحث در آن نشست، گفتگو و رایزنی شود، نمی‌تواند با آنها موافقت کند؛ زیرا پیش از این، با آنها مخالفت کرده‌است. این همان چیزی است که به کلیت روند صلح، از سوی هر مرجع و از هر مجرایی که دنبال شود، آسیب خواهد زد.
