صلح افغانستان؛ روسیه از امریکا چه می‌خواهد؟
روسیه و امریکا از گذشته‌های دور تا امروز، رقبای سنتی همدیگر در معادلات بزرگ و استراتژیک بین‌المللی بوده‌اند. در این میان، به نظر می‌رسد افغانستان همواره نقشی بارز و برجسته در رویارویی‌های رقابتی این دو قطب قدرت داشته‌‌است.
در تاریخ معاصر، امریکا روسیه را مسؤول شکست مرگبار خود در جنگ ویتنام می‌داند و روسیه نیز امریکا را عامل اصلی شکست‌اش در جریان اشغال افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی پیشین قلمداد می‌کند.
این رقابت، حتی در دوران ضعف و افول سلطه و اقتدار روسیه، پس از فروپاشی شوروی هم ادامه داشت؛ اما با حمله نظامی امریکا و هم‌پیمانان‌اش به افغانستان، وارد فضای تازه‌ای شد.
در حالی که رهبران امریکا با توسعه دامنه شراکت استراتژیک‌شان با اروپا در چارچوب ناتو، قصد فتح قلمروهای تازه‌ای را داشتند و با هجوم نظامی به افغانستان، نخسین مأموریت خارج از اروپای ناتو را رقم زدند، روسیه به رهبری پوتین – مدودف، سرگرم احیای قدرت بازدارنده مسکو در برابر توسعه‌طلبی، امپریالیزم و هژمونی جهان‌گشایانه واشنگتن بودند؛ برنامه‌ای که تصور می‌شود که اکنون در یکی از درخشان‌ترین مراحل خود قرار دارد.
وقتی نخستین‌بار، مسکو برای نخستین‌بار، نشستی منطقه‌ای را در زمینه صلح افغانستان با حضور نمایندگان طالبان، میزبانی کرد، نشستی که با مخالفت صریح واشنگتن و استقبال سرد و سطح پایین کابل، رو‌به‌رو شد، شاید کم‌تر کسی تصور می‌کرد که روسیه در پی احیای قدرت و نفوذ سنتی خود در قلمروهای مورد نظر شوروی پیشین است که افغانستان یکی از توابع آن محسوب می‌شود.
دومین نشست صلح افغانستان در مسکو، اگرچه تحت فشار دولت کابل، بدون حضور رسمی مقام‌های روسیه و صرفا تحت عنوان «گفتگوهای بین‌الافغانی» برگزار شد؛ اما در عمل، گام محکم دیگری از جانب روسیه برای فعال‌ترشدن آن کشور در روند صلح افغانستان بود.
در ادامه همین تحولات، به نظر می‌رسد اکنون مسکو برای برداشتن سومین گام مقتدرانه خود در این زمینه آماده می شود.
در همین راستا ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه روسیه برای افغانستان ابراز امیدواری کرده که امریکا معلومات پیشرفت روند صلح افغانستان را با دولت روسیه شریک کند.
آقای کابلوف گفته است که به همین منظور به واشنگتن می‌رود تا امریکا این معلومات را در اختیار روسیه قرار دهد.
کابلوف گفته است که واشنگتن هنوز جزئیات پیشرفت مذاکرات اخیر در قطر را با روسیه شریک نکرده؛ اما او امیدوار است که امریکا این کار را انجام دهد.
پیش از نشست اخیر قطر، ضمیر کابلوف با زلمی خلیلزاد در ترکیه دیدار کرده بود. کابلوف گفته که او روز چهارشنبه ۲۹ حوت به منظور یک سفر دوروزه به واشنگتن سفر خواهد کرد.
این در حالی است که نشست ۱۶ روزه نمایندگان امریکا و طالبان در قطر بیش از یک هفته پیش به پایان رسید.
این نشست، بر حجم ابهام‌ها و به تبع آن، نگرانی‌ها درباره نیات امریکا و طالبان و تبانی پشت پرده آن‌ها در این زمینه افزود. تنش‌هایی که پس از آن، در پی اظهارات جنجالی حمدالله محب؛ مشاور امنیت ملی اشرف‌غنی در روابط امریکا و افغانستان بروز کرد و به دنبال آن، موضع‌گیری بحث‌برانگیز عمران‌خان؛ نخست‌وزیر پاکستان درباره تشکیل دولت موقت در افغانستان در آینده نزدیک، که به واکنش شدید کابل رو‌به‌رو شد، به این نگرانی‌ها دامن زد. بی‌تردید، روسیه هم با توجه به رابطه نزدیکی که با طالبان برقرار کرده و با درنظرداشت نگاه استراتژیک‌اش به آینده افغانستان پساامریکا و ناتو، با وسواس و حساسیت بیشتری به تحولات مرتبط با روند صلح نظر می‌کند.
به همین دلیل، کابلوف به واشنگتن به می‌رود تا سومین گام مهم روسیه در حوزه نقش مسکو در آینده سیاسی افغانستان را بردارد و از امریکا بخواهد که نقش روسیه به عنوان یک طرف راهبردی در مناسبات بعدی افغانستان را به رسمیت بشناسد و از آغاز یک بازی تازه در پوشش روند صلح با طالبان، دست بردارد.
حضور مؤثر و مصمم روسیه در روند صلح و چشم‌انداز سیاسی آینده افغانستان، نقش قدرت‌های بزرگ در این زمینه را تعدیل خواهد کرد و بی‌تردید اگر امریکا و روسیه به عنوان دو قطب کلیدی قدرت در عرصه بین‌المللی بتوانند در افغانستان پس از صلح با طالبان نیز به یک توافق طرفینی مبتنی بر نمودار برد – برد دست پیدا کنند، صلح با طالبان، از قوام و دوام و استحکام بیشتری برخوردار خواهد شد و شکنندگی و آسیب‌پذیری آن در تعارض منافع و جنگ نیابتی قدرت‌های بزرگ به حداقل خواهد رسید.
