افغانستان در سال ۱۳۹۷
بخش نخست
افغانستان از پرتحول‌ترین کشورهای جهان در حوزه‌های مختلف است؛ تحولاتی که ریشه در بی‌ثباتی سیاسی کشور دارد و گستره وسیعی از شؤون حیات جمعی و فردی شهروندان را از ناگواری رویدادها، متأثر می‌سازد.
در این سلسله‌نوشتار، سعی می‌شود مهم‌ترین تحولات افغانستان در سال ۱۳۹۷، در پنج حوزه امنیت، انتخابات، روند صلح، دولت و مواد مخدر، بازخوانی شود؛ در آغاز مهم‌ترین رویدادهای امنیتی یک سال گذشته را مرور می‌کنیم.
امنیت
حمل
سال ۱۳۹۷ در کشور ما دقیقاً در نخستین روز خود با حملاتی مرگبار در کابل و ولایات آغاز شد. در کابل، پایتخت، داعش در نخستین روز نوروز، منطقه کارته سخی، محل تجمع مردم برای جشن سال نو را هدف حمله قرارداد و بر پایه آمارها ۲۶ کشته و دست‌کم ۱۸ زخمی از شرکت‌کنندگان در این آیین نوروزی، قربانی گرفت.
تقریباً دو هفته پس از آن یک گردهمایی در یک مدرسه علوم دینی در ولسوالی دشت ارچی ولایت کندز، مورد حمله هوایی ارتش قرار گرفت و قربانیان زیادی بر جای گذاشت. این کشتار، گمانه‌های زیاد و ضدونقیضی در مورد ماهیت کشتگان در پی داشت، اما وزارت دفاع ملی با انتشار جزئیات عملیات هوایی خود تأکید کرد که آن تجمع مربوط به گروه طالبان بوده و کشته‌شدگان نیز اعضای ارشد این گروه بوده‌اند.
ثور
زنجیره کشتار و ناامنی در ماه ثور نیز ادامه یافت و دومین روز از این ماه، برای کابلیان، تاریک و خونین بود. یکشنبه دوم ثور مرکز توزیع تذکره و ثبت نام رأی‌دهندگان در غرب کابل، هدف حمله انتحاری قرار گرفت و درنتیجه دست‌کم ۶۹ نفر کشته و در حدود ۱۲۰ نفر دیگر زخمی شدند.
دیری نگذشت که دو انفجار انتحاری دیگر توسط عوامل داعش در منطقه شش‌درک کابل، دست‌کم ۳۰ کشته و ۴۸ زخمی بر جای گذاشت. بخشی از تلفات حمله دوم، خبرنگارانی بودند که برای پوشش خبری حمله نخست، در محل رویداد گرد آمده بودند.
افغانستان یکشنبه خونین دیگری را نیز از سر گذراند، اما این بار در خوست. یکشنبه ۲۱ ثور، انفجار یک بمب کارگذاری‌شده در مسجد یعقوبی واقع در ناحیه دوم شهر خوست، دست‌کم ۱۷ کشته و ۳۷ زخمی بر جای گذاشت. این انفجار از نمازگزاران و افرادی قربانی گرفت که برای اقامه نماز و ثبت نام برای رأی‌دهی به این مسجد مراجعه کرده بودند.
درحالی‌که هنوز زخم حملات تروریستی کابل و خوست بهبود نیافته بود، در هفته پایانی ماه ثور، با حمله گروهی طالبان به ولایت فراه، این ولایت تا مرز سقوط کامل پیش رفت و زنگ خطر تروریزم افراطی داعشی و طالبانی را بلندتر از گذشته به صدا درآورد.
جوزا
چهارشنبه نهم جوزا، ساختمان وزارت داخله مورد حمله گروهی هشت مهاجم مسلح قرار گرفت. در ابتدا یکی از مهاجمان ملبس به یونیفورم نظامی، سعی کرد راه را با حمله انتحاری برای ورود هفت مهاجم دیگر به محوطه این وزارتخانه هموار سازد، اما نهایتاً بعد از یک ساعت درگیری، مهاجمان از پای درآمدند و غائله با پایان رسید.
سرطان
هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهور غنی به ولایت ننگرهار در یکشنبه دهم سرطان، یک عامل انتحاری با انفجار خود در نزدیکی ساختمان ولایت در شهر جلال‌آباد، دست‌کم ۱۹ نفر را کشت و ۲۰ نفر دیگر را زخمی کرد.
در روز جمعه ۱۵ سرطان نیز دو مهاجم انتحاری با پوشش زنانه، وارد مسجد خواجه حسن در شهر گردیز ولایت پکتیا شدند و با تیراندازی به سمت نزدیک به ۵۰۰ نفر نمازگزار، بیش از ۴۰ نفر را کشته و ده‌ها تن دیگر را زخمی کردند.
اسد
پس از فراه، دومین ولایتی که در آستانه سقوط کامل به دست طالبان قرار گرفت، شهر غزنی در جنوب بود. روز جمعه ۱۹ اسد، طالبان از چندین محور، حملات گسترده‌ای را علیه شهر غزنی آغاز کرد و این شهر را در یک‌قدمی سقوط قرار داد. درگیری‌ها در مناطق مختلف این شهر، تلفات و خسارات سنگینی به مردم و دو طرف جنگ وارد کرد، اما آمار بالای تلفات نیروهای امنیتی، فاجعه غزنی را در اوج قرار داد.
در روز چهارشنبه ۲۴ اسد، بار دیگر هیولای فاجعه به کابل برگشت و داعش با حمله به یک مرکز آموزشی در غرب کابل، بیش از ۵۰ دانش‌آموز را شهید و ده‌ها دانش‌آموز دیگر را زخمی کرد.
سنبله
کابل بار دیگر در ۱۴ سنبله در خون نشست. دو حمله متوالی تروریست‌های داعش به یک کلپ ورزشی در غرب پایتخت، جوانانی را هدف قرار داد که مشغول ورزش بودند. بر اساس آمارها، حدود ۱۲۰ نفر در این رویداد تروریستی کشته و زخمی شدند. دو نفر از کشتگان و ۴ نفر از زخمیان این رویداد، خبرنگارانی بودند که پس از حمله نخست برای پوشش خبری آن گرد به محل حادثه تجمع کرده بودند و قربانی حمله دوم شدند.
در نیمه دوم سنبله، ولایت ننگرهار بار دیگر میزبان فاجعه‌ای خونین شد. این حمله انتحاری که در ولسوالی مومند در میان راهپیمایان معترض به قانون‌شکنی‌های یک فرمانده پولیس انجام شد، ۶۸ کشته و بیش از ۱۵۰ زخمی بر جای گذاشت.
آنچه تاکنون بیان شد مربوط به تلفات غیرنظامیان در حملات تروریستی سال ۱۳۹۷ بود، درحالی‌که نیروهای امنیتی افغانستان نیز در این سال، متحمل تلفاتی سنگین شدند. یکشنبه، اول میزان بود که وزیر دفاع ملی با طرح سخنانی در مجلس سنا از آماری وحشتناک از تلفات نیروهای امنیتی پرده برداشت که نشان می‌داد تنها در یک ماه، بیش از ۵۰۰ سرباز اردوی ملی در جنگ با مخالفان کشته و بیش از ۷۰۰ سرباز دیگر زخمی شده‌اند. این آمار تکان‌دهنده از قربانیان نیروهای امنیتی بعدها در اظهارات رئیس‌جمهور غنی در حاشیه اجلاس بروکسل کامل شد. او اعلام کرد که از زمان تشکیل حکومت وحدت ملی تاکنون، بیش از ۴۵۰۰۰ نیروی امنیتی در نبرد با مخالفان قربانی شده‌اند.
عقرب
ماه عقرب سال ۱۳۹۷، برای دو ولایت ارزگان و غزنی با تحولات ناگوار امنیتی همراه بود. حمله طالبان به دو منطقه حسینی و کندلان و دیگر مناطق ولسوالی ارزگان خاص، تلفات بسیاری از غیرنظامیان این مناطق گرفت و منجر به آوارگی صدها خانواده از ساکنان این مناطق شد، اما تعلل و ندانم‌کاری حکومت، بحران را تا سقوط دو ولسوالی مالستان و جاغوری در غزنی گسترش داد.
قوس
روزهای یکشنبه و دوشنبه، ۴ و ۵ قوس، کابل صحنه تنش‌ها و تظاهرات خونین خیابانی شد. این تظاهرات هم‌زمان با کابل در چند ولایت کشور، در اعتراض به دستگیری فرمانده علی‌پور توسط اداره امنیت ملی از طرف هواداران او برگزار و به کشته و زخمی شدن دست‌کم ۲۵ نفر و وارد آمدن خسارات زیادی به اماکن و امکانات پولیس منجر شد.
جدی
حمله مرگبار گروهی از مهاجمان به دو ساختمان دولتی وزارت فواید عامه و معینیت شهدا و معلولین در سوم جدی، بار دیگر کابل را در شوک و سوک فرو برد. این حمله که با انفجار یک موتر بمب‌گذاری‌شده در ساعت سه و نیم بعدازظهر و جابه‌جایی هراس‌افکنان در ساختمان‌های فوق آغاز شد، دست‌کم ۴۷ کشته و بیش از ۲۷ زخمی بر جای گذاشت و سرانجام پس از هفت ساعت درگیری و کشته شدن مهاجمان، به پایان رسید.
دلو
ماه دلو سال ۱۳۹۷، با حمله خونین به یک قطعه امنیت ملی در ولایت میدان وردک آغاز شد. روز دوشنبه اول دلو، گروهی از مهاجمان مسلح با یک موتر بمب‌گذاری‌شده به این قطعه یورش بردند و تلفات سنگینی بر نیروهای امنیتی کشور وارد کردند. آمار تلفات این حمله بیش از ۴۳ کشته و ده‌ها زخمی اعلام شد.
