روزنامه‌های کابل؛ از فروش کم تا تیراژ اندک

مشکل فروش روزنامه‌ها و نداشتن هزینه ثابت مالی باعث شده‌است تعدادی از روزنامه‌ها تیراژشان را کم کنند و شماری هم نتوانند بیشتر از دوبار در هفته، نشرات چاپی داشته‌باشند.

روزنامه‎های کابل در کنار مشکلات مالی و نداشتن هزینه ثابت، با مشکل جدی فروش نیز رو به‌رو می‌باشند. کاهش میزان فروش روزنامه‌ها و نبود یک سیستم منظم برای توزیع، باعث شده‌است تا روزنامه‌ها نتوانند به نشرات دوام‌دارشان ادامه دهند.

برخی از روزنامه‌نگاران می‌گویند که کاهش زمینه‌های اشتغال و گم‌شدن پول از میان مردم و شرایط نابه‌سامان زندگی افراد باعث‌شده، بیشتر مردم به‌جای خریدن روزنامه، دو نان بیشتر به خانه‌‌شان ببرند.

نبود شبکه توزیع و فرهنگ روزنامه‌خوانی
نظری پریانی؛ مدیرمسؤول روزنامه ماندگار به خبرگزاری افق می‌گوید که هنوز یک شبکه‌ حرفه‌ای فروش روزنامه‌ در کشور راه‌اندازی نشده که بتواند جدا از چند غرفه، فروش روزنامه‌ها را به کوچه‌ها و اطراف کابل و ولایات بکشاند.

او می‌گوید که نبود فرهنگ درست روزنامه‌خوانی و یک پالیسی حمایتی برای حمایت از رسانه‌های چاپی نیز باعث شده تا روزنامه‌‌ها وضعیت خوبی نداشته‌باشند.

مدیرمسؤول روزنامه ماندگار می‌گوید تا هنوز در قسمت فروش روزنامه طوری‌که در دسترس همه باشد کاری صورت نگرفته‌است. به‌گفته‌ او، نبود یک شبکه منظم توزیع، باعث شده تا روزنامه‌ها در دسترس همگان قرار نگیرد و این وضع فروش روزنامه‌ها را به مشکل مواجه ساخته و تاثیر عمیقی روی نشرات دوامدار چاپی روزنامه ها گذاشته‌است.

در حال حاضر، تنها چند غرفه‌ محدود در سطح شهر کابل روزنامه‌ها را در اختیار مردم قرار می‌دهند. روزنامه‌هایی که در اختیار دفاتر و بعضی از خانه‌ها قرار می‌گیرند، با توزیع مستقیم خود روزنامه‌ها صورت می‌گیرد.

شماری ازشهروندان، تعداد غرفه‌های فروش روزنامه را کافی نمی‌دانند. ذاکرحسین؛ دانشجوی حقوق دانشگاه کابل می‌گوید، غرفه‌هایی که روزنامه‌‌ها را در دسترسی بقیه قرار می‌دهند، کافی نیست.

معمولا غرفه‌های روزنامه‌‌فروشی، در مزدحم‌ترین نقاط شهر جای گرفته‌اند. او می‌گوید که اگر موقعیت غرفه‌ها در دسترس مناطق کمتر شلوغ قرار بگیرد، بسیاری از افراد می‌توانند از روزنامه‌ها استفاده کنند. او همچنین می‌گوید، نیاز است که یک جای کوچک یا بزرگ در کنار غرفه‌ها ایجاد شود تا مردم بتوانند در آن به راحتی روزنامه بخوانند و از وقت‌شان استفاده بهتر کنند.

تعطیلی غرفه‌های بیهقی
در حالی‌که انتقاداتی از مسدودشدن روزنامه‌فروشی های بیهقی از سوی برخی از شهروندان صورت گرفته‌است؛ اما وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید که غرفه‌های بیهقی به‌دلیل نبود مراجعه‌کننده بسته شده‌است. صابر مومند؛ سخنگوی وزارت اطلاعات و فرهنگ به خبرگزاری افق می‌گوید که روزنامه‌فروشی‌های بیهقی با کاهش رو به‌زوال مراجعین مواجه بود، از این‌رو وزارت تصمیم گرفت این غرفه‌ها را به‌ نقاط دیگر شهر کابل انتقال دهد. او همچنین می‌گوید که وزارت تلاش دارد غرفه‌های بیشتری را در نقاط دیگر شهر ایجاد کند.

کاهش فروش روزنامه‌ها
فروش روزنامه‌ها نیز دستخوش تغییرات شده‌است. دکه‌های فروش روزنامه‌ می‌گویند که فروش روزنامه از سه سال به این‌سو کاهش چشم‌گیری یافته‌است.

در کنار مشکلات مالی روزنامه‌ها، دسترسی مردم به ابزارهای برقی و اینترنت از عواملی دانسته می‌شود که روی وضعیت روزنامه‌ها تاثیر منفی داشته‌است. سایت‌ها، پایگاه‌های خبری و در کل اینترنت، قدرتمندترین رقیب روزنامه‌ها تاثیر عمیقی روی مخاطبان نشرات چاپی و میزان فروش آن‌ها گذاشته‌اند.

دلایلی که برای اثبات این گفته، مهم پنداشته می‌شود، این است که خوانندگان روزنامه‌ها در حال مهاجرت به دنیای آنلاین هستند. اخبار و مطالب در اینترنت، رایگان‌ است. در هر زمان و مکان در دسترس می‌باشد، همیشه به‌روز است و قابلیت جستجو نیز دارد. این عوامل روی بازار روزنامه و روزنامه‌خوانی تاثیر منفی گذاشته‌است. مدیرمسؤول روزنامه ماندگار می‌گوید که کاهش فروش روزنامه‌ها، کاهش درآمد و دسترسی به ابزارهای الکترونیکی(برقی) باعث شده‌است تا تغییرات زیادی در وضعیت و مخاطبان‌ روزنامه‌ها احساس شود.

در این میان، رویکرد تحلیل مسایل، آوردن تغییر در نحوه و کیفیت کار روزنامه‌ها و حرفه‌ای ساختن کیفیت کار از عواملی گفته می‌شود که می‌تواند وضعیت روزنامه‌ها و مخاطبان آن‌ها را با توجه به قوت فضای آنلاین بهتر سازد.

برخی از روزنامه‌فروشان می‌گویند که امسال نسبت به سال‌های گذشته کمتر روزنامه می‌فروشند. آنان می‌گویند که بیشتر مردم به دلیل وضعیت بد اقتصادی توان خرید روزنامه را ندارند. به‌گفته آنان مردم بیشتر ترجیح می‌دهند، به‌جای خرید یک روزنامه، یک تکه نان بیشتر به خانه‌شان ببرند.

رحمان‌الله که در انتهای پلِ سوخته در غرب کابل دکه‌ روزنامه‌فروشی دارد، می‌گوید که بلندرفتن قیمت روزنامه‌ها هم روی فروش روزنامه تاثیر زیادی داشته‌است. او می‌گوید که پیش از این برخی از روزنامه‌ها ده افغانی قیمت داشت؛ اما از زمانی که قیمت آن‌ها دوبرابر شده، خریداران روزنامه‌ها کمتر شده‌اند.

مسیح‌الله که در جاده تیمورشاهی روزنامه می‌فروشد، نبود فرهنگ روزنامه‌خوانی و مشکلات اقتصادی مردم را از دلایل کاهش فروش عنوان می‌کند. بربنیاد ادعای او، تنها شماری از دانشجویان و برخی از کارمندان ادارات، از او سراغ روزنامه را می‌گیرند؛ اما طیف‌های دیگر مردم چندان علاقه‌ای به خواندن روزنامه‌ ندارند.

فروش روزنامه در جوامع از دو نظر بسیار مهم دانسته می‌شود؛ یکی این‌که می‌تواند به هزینه‌ و درآمد روزنامه‌ها کمک کند. هزینه‌هایی چون حقوق و معاش کارمندان، تجهیزات چاپ، هزینه‌های مربوط به تامین و مدیریت و هر آن‌چیزی که برای نوشتن و چاپ‌کردن و در دسترس قراردادن روزنامه‌ها مهم دانسته‌ می‌شوند. دوم اینکه می‌تواند ارزش‌دهی به کار روزنامه‌نگاران و تلاش آن‌ها برای بهبود وضعیت جامعه و سمت‌وسودهی افکار عمومی، عنوان شود. از این رو، فروش روزنامه‌ برای روزنامه‌نگاران مهم است.

برنامه دولت چیست؟
دولت هم سیاست درستی در برابر رسانه‌ها نداشته‌است. در طی ده سال گذشته، سیاست دولت در برابر رسانه‌ها، به‌خصوص رسانه‌های چاپی، سیاست عدم توجه به رشد عنوان می‌شود. به‌باور روزنامه‌نگاران، دولت برنامه‌ها و راهکارهای منظمی جهت رشد و بهترشدن رسانه‌ها نداشته‌است.

مدیرمسؤول روزنامه ماندگار می‌گوید که دولت یک پالیسی حمایتی نداشته که به کمک آن رسانه‌ها بتوانند معیارشان را ارتقا بدهند یا زمینه‌هایی را برای هزینه ساختار و فروش روزنامه‌ها مساعد کنند. به‌باور وی، دولت نتوانسته‌است برنامه‌ای منظم ایجاد کند که در آن یک نوع کمک و دستگیری به رسانه‌ها صورت بگیرد تا بتوانند قوت بیشتری پیدا کنند.

نیاز به فرهنگ سازی
روزنامه و روزنامه‌خوانی زمانی برای مردم یک ارزش پنداشته می‌شود که اهمیت تاثیر روزنامه بر ظرفیت عامه را درک کنند. تا جایی که روشن است، هنوز یک فرهنگ درست و منظم روزنامه‌خوانی یا کتاب‌خوانی میان مردم شکل نگرفته‌است تا مردم بتوانند تاثیرات روزنامه را بر زندگی‌شان بفهمند.

برخی روزنامه‌نگاران می‌گویند که آگاهی‌دهی مردم در پیوند به اهمیت روزنامه‌خوانی و تاثیر آن روی زندگی و معلومات آن‌ها باعث می‌شود تا افراد بیشتری به خواندن روزنامه‌ها روی بیاورند.

چه‌ باید کرد؟
به‌باور روزنامه‌نگاران، نیاز است تا برای بهبود وضعیت روزنامه‌ها و رشد روزنامه‌خوانی میان مردم چند کار عمده‌ صورت بگیرد.

۱. نیاز است از طریق رسانه‌های صوتی و تصویری، فرهنگ روزنامه‌خوانی به‌هدف کمک به ارتقای ظرفیت عمومی ترویج و تقویت شود.

۲. نیاز است تلاش شود تا ذهن کودکان در مکاتب از ابتدا به روزنامه معطوف شود.

۳. خانواده‌ها هم باید اهمیت روزنامه را درک کنند و اجازه دهند روزانه یک روزنامه وارد خانه‌‌‌شان شود.

۴. همچنین روزنامه‌ها نیز تغییری در نحوه و کیفیت کارشان به وجود بیاورند و ظرفیت کارشان را حرفه‌ای‌تر بسازند.

مدیرمسؤول روزنامه ماندگار می‌گوید که نیاز است به مردم آگاهی داده‌شود تا بفهمند روزنامه‌ها و خواندن آن‌ها تاثیر عمیقی در بلند بردن ظرفیت عمومی دارد.

با این‌حال، بازار روزنامه و روزنامه‌خوانی در کشور آشفته و نابه‌سامان است. حتی افراد تحصیل‌کرده و روشنفکر جامعه هم که دسترسی به روزنامه دارند، تنها به دیدن تصویرها و نگاه ساده به تیتر روزنامه‌ها یا مطالب مربوط به خود یا نهادشان اکتفا می‌کنند. این نشانگر نبود یک فرهنگ درست روزنامه‌خوانی و اینکه روزنامه روی ذهنیت مردم تاثیر مثبت دارد، می‌باشد. تداوم این وضعیت و کم‌توجهی به روزنامه نگران‌کننده است؛ زیرا پیشرفت مردم و ذهنیت‌ها بدون مطالعه کتاب و روزنامه، امکان‌پذیر نیست.