صلح افغانی یا صلح پاکستانی؟
عمران خان؛ نخست‌وزیر پاکستان، هدف از سفرش به کابل را ایجاد اعتماد و ارتباط بیش‌تر خواند و گفت اگر افغانستان کمکی نیاز داشته باشد، پاکستان «بیش‌تر از انتظار شما کمک خواهد کرد».
او گفت که «پاکستان نقش خود را برای آغاز گفتگوها میان طالبان با امریکا و با افغانستان بازی کرده است».
عمران خان گفت که مردم و دولت پاکستان مانند شما یک نگرانی دارند و آن «صلح» است. او افزود که با توجه به گفتگوهای صلح در قطر، خشونت‌ها در افغانستان افزایش یافته، به همین دلیل در چنین زمانی از افغانستان دیدار کرده و پاکستان وعده می‌دهد که آنچه را در «توان دارد برای کمک به کاهش خشونت که منجر به آتش‌بس شود انجام دهد».
آقای غنی هم دیدار عمران خان از کابل را «تاریخی» خواند و گفت که همکاری میان پاکستان و افغانستان برای مناسبات دو کشور و اتصال منطقه‌ای اساسی است.
او گفت که هدف مشترک افغانستان و پاکستان غلبه بر بی‌اعتمادی است که باعث سردی روابط دو کشور شده‌است.
مانند همیشه آنچه در نشست خبری بسیار کوتاه رهبران دو کشور در کابل مطرح شد کلی، مبهم و عمدتا برای مصارف تبلیغاتی و رسانه‌ای بود. با این حال، نکته‌هایی هم وجود داشت که با آنالیز دقیق آن می‌توان به تصویری هرچند تیره از مناسبات دو کشور و نگاه راهبردی کابل و اسلام‌آباد به بحران جاری در افغانستان دست یافت.
عمران خان اذعان کرد که افغانستان پس از توافق صلح طالبان و امریکا درگیر موجی از خشونت شده‌است. او اما به‌طور هوشمندانه‌ای چشم خود را بر عوامل اصلی این خشونت‌ها یعنی طالبان و شبکه حقانی بست و بدون اشاره به روابط پیچیده کشورش با این سازمان‌ها از تلاش با تمام توان برای کاهش خشونت‌ها سخن گفت.
او می‌داند که افغانستان انتظار چه نوع کمکی از پاکستان دارد؛ زیرا همه‌روزه تریبون‌های رسمی دولت افغانستان در خدمت مواضع ضد پاکستانی است. پس از هر رویداد تروریستی در کابل و سایر مناطق افغانستان، پاکستان و نیروهای نیابتی و مزدوران جنگی آن در چارچوب تشکیلات تروریستی، متهمان ردیف اول هستند. مشخص نیست که آیا دولتمردان کابل، این جسارت را داشته‌اند که در گفتگوهای رویارو با عمران خان هم این اتهامات را با او در میان بگذارند یا نه؛ اما بی‌تردید عمران خان به طور کامل در جریان نگاه نفرت‌بار افغان‌ها نسبت به خود و کشورش قرار دارد. در همان نخستین ساعات سفر نخست‌وزیر پاکستان به کابل، برخی شهرهای افغانستان، صحنه تظاهرات ضد پاکستانی مردم و فعالان اجتماعی بود. این‌که این راه‌پیمایی‌ها خودانگیخته بود یا بخشی از کارزار غیر مستقیم دولت برای انتقال این پیام به عمران خان که مردم افغانستان، دولت دست‌نشانده اسلام‌آباد و حمایت آن از تروریزم را تحمل نمی‌کنند، تفاوت زیادی نمی‌کند؛ زیرا این راه‌پیمایی‌ها پیام مورد نظر را به عمران خان انتقال داد و روشن کرد که برخلاف ژست‌های دوستانه رهبران دو کشور در برابر دوربین‌های رسانه‌ای، روابط دو کشور عمیقا تیره، پرتنش، بحرانی و مشحون از بی‌اعتمادی و نفرت است.
مردم افغانستان نیز عمدتا با خشم و انزجار و تنفر نسبت به سفر عمران خان به کابل واکنش نشان دادند؛ سفری که اشرف‌غنی در کمال شگفتی، آن را «تاریخی» توصیف کرد!
با این‌همه، هر دو رهبر در جریان نشست خبری مشترک کوتاه‌شان بر «صلح» تأکید کردند؛ صلحی که از نظر اشرف‌غنی، افزایش خشونت، کمکی به تحقق آن نمی‌کند، و از منظر عمران خان، حتی مردم مناطق قبایلی پاکستان هم خواستار آن هستند؛ زیرا بر بنیاد ادعای او، از جنگ جاری در افغانستان، آسیب دیده‌اند.
با این وجود، واضح است که میان آنچه کابل از صلح مد نظر دارد با آنچه اسلام‌آباد اراده می‌‌کند، تفاوت و فاصله‌ای عمیق و غیر قابل ترمیم وجود دارد. عمران خان می‌گوید که کشورش در تسهیل و زمینه‌سازی صلح میان طالبان و امریکا نقش مثبت ایفا کرد؛ اما از دید کابل، این نقش نه تنها مثبت نبوده؛ بلکه بنیان موسم تازه‌ای از خشونت و جنگ برای ساقط‌کردن دولت مشروع و منتخب افغانستان را گذاشته‌است.
از سوی دیگر، از نظر پاکستان، صلح کامل زمانی تحقق می‌یابد که دولت کابل، شرایط طالبان را بپذیرد و قدرت را به آن گروه به مثابه پیاده‌نظام «فوج» پاکستان، واگذار کند؛ زیرا از دید «فوج»، افغانستان در حال حاضر به کشوری تحت سلطه هند برای هدف قرار دادن خاک پاکستان، تبدیل شده‌است.
از نظر نیروهای نیابتی و جریان‌های سیاسی وابسته به پاکستان در افغانستان هم دولت کابل «دست‌نشانده» خارجی‌ها است و مانع اصلی در برابر صلح محسوب می‌شود؛ بنابراین باید «دولت موقت» تشکیل شود تا بحران پایان یابد؛ مواردی که گلبدین حکمتیار؛ رهبر حزب اسلامی در سفر پرحاشیه اخیرش به اسلام‌آباد به صراحت بیان کرد.
بر این اساس، در این‌که همه کشورها از جمله پاکستان در افغانستان صلح می‌خواهند، شاید شکی نباشد؛ اما مانع اصلی در مسیر تحقق صلح، تفاوت‌های فاحشی است که در تعریف صلح از منظر هر کشور وجود دارد. از نظر پاکستان، صلح یعنی تشکیل دولت موقت و بازگشت طالبان به قدرت.
