حریق در گمرک اسلام‌قلعه؛ «همه‌چیز سوخت، چه را مهار کردید؟»
حوالی چاشت روز شنبه (۲۵ دلو) در پی انفجار تانکرهای گاز، در پارکینگ گمرک اسلام‌قلعه، آتشی مهیب شعله‌ور شد که حتی در فضا نیز مشاهده شده‌است. وزارت مالیه و مقام‌های محلی هرات ظهر روز یک‌شنبه (۲۶ دلو) از مهار آتش خبر دادند؛ اما هنگامی که به گفته متضرران همه‌چیز سوخت و نابود شد.
سید وحید قتالی؛ والی هرات، امروز (دوشنبه، ۲۷ دلو) در یک نشست خبری گفت که مهار فوری آتش‌سوزی در اسلام‌قلعه در کوتاه‌ترین زمان ممکن حتی از توان کشورهای منطقه و نیروهای حمایت قاطع خارج بوده‌است.
او گفت: «با اسکات میلر؛ فرمانده عمومی نیروهای حمایت قاطع تماس گرفتم؛ اما آنان گفتند که امکانات برای مهار آتش‌سوزی در این ابعاد در سطح منطقه نیست.»
والی هرات افزود که در حدود ۳۰۰ موتر باربری در آتش‌سوزی نابود شده؛ اما به گفته او، بیش از ۸۰ درصد موترهای باربری از خطر حریق نجات داده شده‌است.
این در حالی است که اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات می‌گوید، در آتش‌سوزی اسلام‌قلعه بیش از ۵۰۰ موتر سوخته و صدها میلیون دالر خسارت وارد شده‌است. این اتاق در عین حال می‌گوید، بخشی از اموال تاجران توسط ساکنان محلی به غارت رفته است.
«مقصر وزارت مالیه است»
هنوز دلیل انفجار تانکرهای گاز روشن نیست؛ اما اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات می‌گوید، فساد و بی‌توجهی مسئولان زمینه‌ساز این آتش‌سوزی بوده‌است.
یونس قاضی؛ رییس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری در گفتگو با خبرگزاری افق، وزارت مالیه را مقصر اصلی خواند و گفت که به دلیل وجود فساد و کندی در روند محصول گمرک، از چندین روز به این طرف، موترهای حامل کالاهای تجارتی در گمرک متوقف بوده‌است.
او افزود که که پولیس پس از آغاز آتش‌سوزی، اجازه خروج موترها از پارکینگ را نداده‌است.
به گفته او، ازدحام بیش از حد موترهای باربری در پارگینگ گمرک، باعث گسترش خسارات شده‌است.
به گروگان‌گرفتن موترهای تجار توسط دولت
ناهید فرید؛ نماینده هرات در مجلس نیز می‌گوید، گمرک موترهای حامل کالاهای تجارتی را به گروگان گرفته بود.او در فیسبوک‌اش نوشته‌است: «مهم اینکه هر آنچه سوخته به دلیل ندانم‌کاری مقامات همین حکومت بوده که اموال تجار را برای ماه‌ها به گروگان می‌گیرد؛ اما هیچکس مسئولیت خود را نمی‌پذیرد.»
خانم فرید افزوده‌است که «آیا گمرک هرات به عنوان یک اداره دولتی که اموال را در قبضه خود داشت نباید برای تک تک این اموال مردم خسارت بدهد؟»
جبران خسارت و انتقال گمرک
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات از حکومت مرکزی خواسته که با اعزام یک هیات میزان خسارات وارده ناشی از آتش‌سوزی و سرقت اموال تاجران و سرمایه‌گذاران را مشخص کرده و در چنین لحظات حساس با جبران خساره، متضررین را مورد نوازش و دلجوئی قرار دهد.
این اتاق از وزارت مالیه نیز خواسته که به‌خاطر جلوگیری از تضعیف بیشتر سکتور خصوصی و اقتصاد کشور، حکومت در زمینه انتقال گمرک از بندر اسلام‌قلعه به شهر هرات اقدام کند.
گمرک هرات اوایل سال ۱۳۹۸خورشیدی با وجود اعتراض کارگران آن، از شهر هرات به بندر اسلام‌قلعه انتقال یافت و با گمرک مرزی «دوغارون» ادغام شد.
گمرک چرا در دشت است و چرا آتش‌نشانی ندارد؟
ناهید فرید نیز از این موقعیت انتقاد کرده و گفته‌است که «چرا گمرک هرات در دشت معلق بدون هیچ امکاناتی و فاقد هرگونه مصونیتی ایجاد شده تا کسی از فساد و ظلم بر ملت باخبر نشود؟»
او نوشته‌است که «چرا این گمرک بزرگ‌ترین درآمد ملی را دارد حتی یک موتر آتش‌نشانی هم ندارد؟»
نماینده هرات در ادامه، حادثه گمرک هرات را فاجعه اقتصادی خوانده و گفته‌است حکومت نسبت به این حادثه بی‌تفاوت است.
او نوشته‌است: «حادثه گمرک هرات که به بزرگی بحران کابلبانک است، کمر اقتصاد مملکت را شکست و به مردم افغانستان و مخصوصا هراتیان طبق برآورد ابتدایی حدود ۷۰۰ میلیون دالر خسارت وارد کرد و هزاران خانواده را بیکار ساخت.»
سر باشد کلاه پیدا می‌شود
امرالله صالح؛ معاون اول ریاست جمهوری اما از اینکه به گفته خودش حریق گمرک اسلام‌قلعه تلفات جانی نداشته، ابراز خوشحالی کرده‌است.
او در صفحه فیسبوک خود نوشته‌است: «برای تمام هموطنان تجار ما که بر اثر آتش‌سوزی در اسلام قلعه زیان مالی دیده‌اند ابراز همدردی می‌نمایم. گفته‌اند سر باشد کلاه پیدا خواهد شد. از اینکه این حادثه دلخراش تلفات جانی در قبال نداشته‌است خوشحالم.»
صالح همچنین گفته‌است که مقام‌های محلی «با مدیریت خوب توانستند از گسترش فاجعه جلوگیری نمایند». او از دولت ایران هم به‌خاطر اجازه دادن به ورود صدها لاری به خاک آن کشور برای در امان‌ماندن از آتش و همکاری در اطفای حریق، تشکر کرده‌است.
معاون نخست ریاست جمهوری نوشته‌است که نبود زیربنای معیاری در تمام بنادر افغانستان یک معضل است. او گفته که رییس جمهوری طرح و دیزاین بنادر را با یک شرکت با شهرت خارجی به اسم ساساکی قرارداد کرده تا افغانستان بتواند گمرکات و بنادر خود را معیاری دیزاین کند.
نه سر مانده نه کلاه
مطلب «سر باشد کلاه پیدا می‌شود» در اظهارات صالح، واکنش‌های زیادی را در پی داشته‌است.
احمد سعیدی؛ کارشناس امور سیاسی در صفحه فیسبوک خود نوشته‌است: «جناب آقای صالح! شما گفته‌اید که اگر سر باشد کلاه پیدا می‌شود. متاسفانه که در حاکمیت شما برای مردم نه سر مانده‌است و نه کلاه، نه عزت مانده‌است و نه حرمت، نه سرمایه مانده و نه آینده».
سعیدی نوشته‌است: «من تا هنوز باور نکردم که در مقابل تجاری که در این آتش‌سوزی میلیاردها افغانی خساره‌مند شده‌اند یک مقام حکومتی آن‌هم آقای صالح چنین حرفی گفته باشد.»
همچنین در یک نوار ویدیویی که در شبکه اجتماعی منتشر شده، یکی از متضرران در حالی که از محل حریق بازدید می‌کند در واکنش تندی خطاب به صالح می‌گوید: «مردک! تو درد ما را می‌فهمی؟ این آتش جگر ما را می‌سوزاند… این پولی است که با زحمت ذره ذره جمع شده. پول دزدی و بی‌شرفی نیست.»
این فرد که گفته می‌شود، یکی از موترداران در هرات بوده، در ادامه می‌گوید: «دیگر موتر نمانده که شما مهار کنید، شما چه را مهار کردید، دیگر چیزی نمانده؟»
او در ادمه می‌گوید، کارمندان گمرک، اطراف موترها را چال کرده تا موترهای نتوانند عبور کنند و مجبور به پرداخت رشوه شوند.
