جایگاه شیعیان در حکومت طالبان
همکاری طالبان در برقراری امنیت مراسم عاشورایی در سالهای گذشته، به تنهایی بیانگر رویکرد آنها نسبت به جامعه شیعه کشور نیست و سخنان سرپرست نخستوزیری طالبان درباره اعطای «حقوق برابر و عادلانه» همه مردم کشور به شمول شیعیان «در روشنایی شریعت» نیز نمیتواند تضمینی مطمئن در این زمینه باشد؛ زیرا آنچه در عمل جریان دارد، حاکی از گسترش ممنوعیتها و محدود شدن آزادیها است و این چیزی است که هر سال، بیشتر میشود.
مولوی عبدالکبیر؛ سرپرست نخستوزیری طالبان گفتهاست شیعیان «بخش مهمی از کشور هستند» و خواستار همکاری نزدیک آنها با حکومت طالبان شدهاست.
در خبرنامه دفتر ریاستالوزای طالبان آمدهاست که آقای عبدالکبیر در دیدار با شماری از علما و متنفذین اهل تشیع از ولایتهای مختلف گفتهاست: «اهل تشیع همانند دیگر افغانها بخش مهمی از کشور هستند و به همه در روشنایی شریعت حقوق برابر و عادلانه داده میشود.»
در این دیدار که روز پنجشنبه (۲۲ سرطان) انجام شده «راههای همکاری بیشتر» با ادارات طالبان بررسی شدهاست. هفته جاری، آغاز ماه محرم است و عزاداریهای مذهبی شیعیان در شهرهای افغانستان به ویژه کابل برگزار میشود.
در دو سال گذشته نیروهای طالبان امنیت عزاداران شیعه در ایام عاشورا را تامین کردهاند.
با این حال، گفته شده که طالبان مانع برگزاری جشن عید غذیر خم در خیابانهای کابل شدهاند؛ اما مراسم جشن در داخل مساجد و زیارتگاه سخی در غرب کابل برگزار شد.
ممنوعیت برپایی خیابانی جشن عید غدیر اما تنها اقدامی نیست که طالبان به منظور وضع محدودیتهای گام به گام علیه شیعیان به کار بستهاند. در تازهترین مورد هم گزارش شدهاست که امسال، از برافراشتن پرچمهای عاشورایی در خیابانها نیز ممانعت شده و به احتمال زیاد، برگزاری عمومی مراسم عزاداری ایام محرم هم ممنوع یا دستکم محدود خواهد شد.
بنابراین، همکاری طالبان در برقراری امنیت مراسم عاشورایی در سالهای گذشته، به تنهایی بیانگر رویکرد آنها نسبت به جامعه شیعه کشور نیست و سخنان سرپرست نخستوزیری طالبان درباره اعطای «حقوق برابر و عادلانه» همه مردم کشور به شمول شیعیان «در روشنایی شریعت» نیز نمیتواند تضمینی مطمئن در این زمینه باشد؛ زیرا آنچه در عمل جریان دارد، حاکی از گسترش ممنوعیتها و محدود شدن آزادیها است و این چیزی است که هر سال، بیشتر میشود.
افزون بر این، علیرغم تظاهر رهبران طالبان به پایبندی به «شریعت اسلامی» آنها تاکنون حتی حقوق انسانی شیعیان را نیز تامین نکردهاند و شیعیان تقریبا غایب بزرگ ساختار و سلسلهمراتب قدرت طالبان محسوب میشوند.
این در حالی است که در گذشته، حتی برخی رهبران طالبان، شیعیان را «اقلیت دینی» نامیده بودند؛ تعبیری تحقیرآمیز، موهن و زننده که نشان میداد آنها حتی شیعیان را مسلمان نمیدانند و به همین دلیل، هیچ حقی برای آنها به مثابه پیروان یک مذهب بزرگ اسلامی قایل نیستند.
به این ترتیب، با وجود اینکه شورای علمای شیعه از نخستین نهادهایی بود که با طالبان «بیعت» کرد و فهرستی بلندبالا از «مطالبات» شیعیان از دولت طالبان را نیز با مقامهای آن گروه در میان گذاشت که مشارکت شیعیان در قدرت و رسمیت مذهب جعفری از مهمترین آن بود؛ اما در عمل، هیچ نشانهای از تعهد و تمایل طالبان به تحقق این مطالبات دیده نمیشود.
علیرغم بیمیلی واضح سران طالبان اما برخی فعالان شیعه همچنان در تعامل نزدیک با آنها قرار دارند و از مردم میخواهند که برای تحقق مطالباتشان از سوی گروه حاکم «صبر» کنند.
این افراد اما در قبال ممنوعیتها و محدودیتهای رو به گسترش و روزافزون علیه جامعه شیعه کشور از سوی طالبان، سکوت میکنند؛ چیزی که هم ادعای بزرگشان در صیانت از حقوق مردم را به چالش میکشد و هم گروه حاکم را به اعمال محدودیتهای بیشتر و سلب آزادیهای انسانی و اسلامی شیعیان، بیش از پیش، تشویق و تشجیع خواهد کرد.
بنابراین، با وجود اینکه تعبیر مولوی عبدالکبیر در این باره که اهل تشیع، بخش مهمی از کشور هستند، کاملا درست است؛ اما ادعای او درباره اینکه حقوق همه مردم در شعاع «شریعت اسلامی» به طور «برابر و عادلانه» تامین خواهد شد، یک موضع ریاکارانه، غیرواقعی و فاقد تعهدات عملی است که بسیاری از اقلیتهای قومی و مذهبی به ویژه جامعه عظیم شیعیان افغانستان تاکنون هیچ نشانهای از عزم و اراده رهبران طالبان در عملیاتیکردن آن را ندیدهاند؛ بلکه بالعکس، روز به روز در حال از دست دادن آزادیهای انسانی و حقوق اسلامی خویش اند.