شناسایی طالبان، زمینه تازه تقابل روسیه و غرب؟
تثبیت جایگاه، تحکیم قدرت و تامین مشروعیت دولت طالبان به گونه‌ای که اکنون هست، از نظر مسکو تنها همراستا با منافع راهبردی امریکاست و روسیه هرگز آن را برنمی‌تابد؛ زیرا میداند که پذیرش آن به معنای پذیرش تغییر ساختار جمعیتی و فرهنگی شمال افغانستان، تبدیل آن به پناهگاه و پرورشگاه بزرگ تروریزم بین‌المللی، قدرت‌گیری داعش و گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و در نتیجه، توسعه تروریزم و انتقال آرام ناامنی و بی‌ثباتی به جمهوری‌های آسیای مرکزی و روسیه است که در برنامه مشترک امریکا – طالبان قرار دارد.
امیرخان متقی؛ وزیر خارجه طالبان گفته که روز سه‌شنبه، ۱۰ اسد با سفیران و نمایندگان ویژه کشورهای امریکا، بریتانیا، اسپانیا، کوریای جنوبی، هالند، ایتالیا و کانادا در دوحه دیدار و گفتگو کرده و از آن‌ها خواسته است تا فعالیت‌های دیپلماتیک خود را از کابل آغاز کنند و «واقعیت‌ها» را از نزدیک ببینند.
همزمان با سفر وزیر خارجه طالبان به قطر، ضمیر کابلوف؛ نماینده ویژه روسیه برای افغانستان، از برگزاری نشست بعدی موسوم به «فارمت مسکو» درباره افغانستان در ماه سپتامبر در روسیه خبر داده که به قول آقای کابلوف، هدف آن ادامه بحث کشورهای منطقه در مورد ایجاد یک دولت فراگیر در افغانستان است.
آقای کابلوف گفته‌است که بحث‌های قبلی نمایندگان عضو این اجلاس برای ترغیب طالبان به ایجاد دولت فراگیر، تاکنون به نتیجه نرسیده است و در این نشست این موضوع با حضور نماینده‌ای از حکومت طالبان پی‌گیری خواهد شد.
درخواست روسیه برای تشکیل دولت فراگیر در حالی بار دیگر مورد تکرار و تاکید قرار می‌گیرد که مذاکرات دو روزه اخیر میان نمایندگان ارشد طالبان و فرستادگان ویژه امریکا در قطر در آستانه دوسالگی تسلط طالبان بر کابل، پرسش‌ها، ابهامات و نگرانی‌های گسترده‌ای را درباره احتمال شناسایی رسمی دولت طالبان از سوی قدرت‌های غربی مطرح کرده‌است.
بسیاری از رهبران، جریان‌های سیاسی و قومی و اقشار گوناگون جامعه افغانستان، مذاکرات امریکا و طالبان در قطر پشت درهای بسته را مقدمه شناسایی دولت طالبان ارزیابی کرده و درباره اهداف و نیات امریکا برای مشروعیت بخشیدن به طالبان، ابراز تردید و نگرانی کرده‌اند. این علیرغم تاکید صریح وزارت امور خارجه امریکا بر این نکته است که مذاکرات قطر، هرگز در راستای شناسایی رسمی یا مشروعیت‌بخشیدن به دولت طالبان نیست.
با این‌همه، کارشناسان می‌گویند که حضور بحث‌برانگیز و پرحاشیه رینا امیری؛ نماینده امریکا در امور زنان و حقوق بشر در افغانستان در اجلاس دوحه، نشان می‌دهد که امریکا حتی از مواضع انتقادی پیشین خود در زمینه سیاست‌های زن‌ستیزانه طالبان نیز فاصله می‌گیرد و تندروترین منتقدان طالبان در دولت امریکا هم با این سیاست جدید مبتنی بر تعامل، همراه و همرای می‌شوند.
در صورتی که این برداشت درست باشد و امریکا برای شناسایی رسمی دولت طالبان، زمینه و ذهنیت بسازد، تاکید صریح نماینده ویژه رییس جمهور روسیه در امور افغانستان بر لزوم تشکیل دولت فراگیر، نشان می‌دهد که مسکو در خط مقابل این رویکرد قرار دارد و به رغم رویکرد تعاملی پیشین و جاری‌اش با طالبان، حاضر نیست آن را به رسمیت بشناسد و برای این منظور، پیش‌شرط واضحی دارد.
یکی از دلایل این موضع‌گیری، احتمالا این است که روسیه دیگر نمی‌خواهد در مسایل افغانستان، همچنان در زمین امریکا بازی کند و در راستای تامین منافع واشنگتن، فعال باشد. این رویکردی بود که در طول ۲۰ سال حضور ناتو بنا به دلایلی از سوی مسکو دنبال می‌شد؛ اما پس از خروج امریکا از افغانستان و نیز وقوع جنگ اوکراین که به تقابل مستقیم ناتو و روسیه منجر شده، از دید زمام‌داران کرملین، دیگر زمان همکاری و مشارکت با غرب در مأموریت‌های جهانی به پایان رسیده و روسیه باید خط سیاسی و امنیتی مستقل و مبتنی بر مصالح و منافع خود را ترسیم و دنبال کند که درست در نقاط مقابل مصالح و منافع غرب قرار دارد.
درباره افغانستان اما مساله از این هم فراتر می‌رود؛ زیرا روسیه میداند که تعامل امریکا با طالبان به چه معناست و وقتی که امریکا دولت طالبان را به صورت کنونی آن به رسمیت می‌شناسد، چه اهداف و منافعی را دنبال می‌کند و طالبان در قبال دریافت مشروعیت از امریکا، چه امتیازاتی به واشنگتن در حوزه سیاست، سلطه، امنیت، تروریزم و پروژ‌ه‌های خطرناک دیگر خواهند داد.
بنابراین، تثبیت جایگاه، تحکیم قدرت و تامین مشروعیت دولت طالبان به گونه‌ای که اکنون هست، از نظر مسکو تنها همراستا با منافع راهبردی امریکاست و روسیه هرگز آن را برنمی‌تابد؛ زیرا میداند که پذیرش آن به معنای پذیرش تغییر ساختار جمعیتی و فرهنگی شمال افغانستان، تبدیل آن به پناهگاه و پرورشگاه بزرگ تروریزم بین‌المللی، قدرت‌گیری داعش و گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و در نتیجه، توسعه تروریزم و انتقال آرام ناامنی و بی‌ثباتی به جمهوری‌های آسیای مرکزی و روسیه است که در برنامه مشترک امریکا – طالبان قرار دارد.
برپایه همین دلایل است که تصور می‌شود شناسایی یا عدم شناسایی دولت طالبان به زمینه‌ای تازه برای تقابل روسیه و غرب تبدیل شده‌است و افغانستان در یکی دیگر از گردونه‌های سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر خود، بازهم میدان تاخت شرق و غرب خواهد شد.
