جنگ حماس – اسراییل، صحنه تقابل شرق و غرب

جنگ جاری در خاورمیانه، بار دیگر قطب‌های شرقی و غربی قدرت را رویاروی همدیگر قرار داده و جهان را دوقطبی کرده است.

جو بایدن؛ رییس جمهوری امریکا در یکی از واکنش‌هایش به حمله حماس علیه اسراییل گفته: «این یک تراژدی غریب نیست؛ روابط بین اسرائیل و ایالات متحده عمیق است.»

او پیشتر بر حمایت همه‌جانبه و تزتزل ناپذیر از اسراییل تاکید کرده بود.

ریشی سوناک؛ نخست وزیر انگلیس هم از «حق» اسرائیل در «دفاع» از خود «طبق قوانین بین‌المللی» دفاع کرد.

سرگی لاوروف؛ وزیر خارجه روسیه در مسکو با احمد ابوغیط؛ دبیرکل اتحادیه عرب دیدار کرده و هر دو خواستار پرهیز دوطرف از افزایش درگیری‌ها شده‌اند.

روسیه همچنین درباره خطر اینکه که طرف سومی درگیر جنگ اسرائیل و حماس شود هشدار داده است.

رسانه‌های روسی از قول دمیتری پسکوف؛ سخنگوی کرملین گفتند این اظهار نظر در واکنش به تصمیم امریکا برای گسیل ناوهایش به سمت اسراییل بوده است.

معاون شورای امنیت ملی روسیه هم از استفاده تسلیحات ارسالی غرب به اوکراین در جنگ خاورمیانه سخن گفت؛ ادعایی که از سوی سفیر اسراییل در مسکو رد شد.

این موضع‌گیری‌ها در کنار مواضع چین و نیز حمایت پنج کشور اروپایی از اسراییل نشان می‌دهد که جنگ جاری در خاورمیانه، بار دیگر قطب‌های شرقی و غربی قدرت را رویاروی همدیگر قرار داده و جهان را دوقطبی کرده است.

در نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به جنگ جاری در خاورمیانه هم کاملا مشخص بود که قدرت‌های جهانی، دیدگاه همسانی درباره این تحولات ندارند. به عنوان نمونه، در حالی که امریکا و هم‌پیمانان غربی‌اش حماس را «تروریست» می‌دانستند و بر «محکومیت» آن و «حق اسراییل برای دفاع از خود» تاکید می‌کردند، قدرت‌هایی مانند روسیه و چین از این مواضع پیروی نکردند، از محکومیت مستقیم حماس، طفره رفتند و بر پرهیز از خشونت علیه غیرنظامیان، کاهش تنش‌ و لزوم بازگشت به روند صلح معنادار مبتنی بر طرح «دو دولت» تاکید کردند.

همین دوگانگی موجب شد که شورای امنیت سازمان ملل، یکبار دیگر ناکارآمدی و ناتوانی خود در مواجهه مسئولانه و مدیریت مدبرانه یکی دیگر از بحران‌های جهانی را نشان دهد و از انجام مأموریت خود ناکام بماند. در پایان نشست یادشده هم هیچ بیانیه‌ای صادر نشد.

در رسانه‌های جمعی و محافل آکادمیک نیز اغلب تحلیل‌ها بر این محور استوار است که جنگ جاری در غزه و اسراییل، تنها جنگ میان حماس و رژيم تل‌آویو نیست؛ بلکه جنگی میان شرق و غرب است. اگرچه قدرت‌های غربی از جمله امریکا و فرانسه، تصریح کرده‌اند که شواهدی درباره دخالت ایران در طراحی حمله حماس علیه اسراییل ندارند؛ اما اذعان کرده‌اند که ایران از حامیان اصلی حماس است. این اما تنها برداشتی نیست که در مجامع غربی مطرح می‌شود. متهم دیگر این جنگ، روسیه است که با تمام غرب در اوکراین می‌جنگد.

نماینده امریکا پس از نشست شورای امنیت بدون اشاره به روسیه، به طعنه گفت همه می‌دانند که چه کشورهایی حمله حماس را محکوم نکردند. او مستقیما از کشور خاصی نام نبرد؛ اما واضح بود که یکی از کشورهای مورد نظر او، روسیه است.

شماری از تحلیل‌گران غربی هم مدعی اند که روسیه برای زمین‌گیر کردن امریکا و دوبرابر کردن فشار بر منابع مالی و ساختار امنیتی واشنگتن، به طور غیرمستقیم از جنگ حماس در برابر اسراییل، حمایت می‌کند.

نکته دیگر، تماس تلفونی بنیامین نتانیاهو؛ نخست‌وزیر تندرو اسراییل با رهبران چند کشور اروپایی از جمله ولودیمیر زلنسکی؛ رییس جمهوری اوکراین بود. او اما با پوتین تماس نگرفت.

آقای زلنسکی هم یک یهودی است و در جنگ با روسیه از حمایت اسراییل برخوردار است.

در تحولی دیگر، اعلام شده که روسیه به زودی میزبان محمود عباس؛ رییس تشکیلات خودگردان فلسطین خواهد بود؛ تحولی که تحلیل‌های جاری در مجامع غربی مبنی بر حمایت روسیه از فلسطین در برابر اسراییل را تقویت می‌کند.

روابط راهبردی روسیه با ایران و همکاری نظامی آن‌ها در جنگ اوکراین هم دلیل دیگری است که از نظر غربی‌ها، نقش مسکو در پشت‌ پرده جنگ حماس با اسراییل را تقویت می‌کند. ضمن آن‌که روسیه در سوریه نیز حضور نظامی دارد و دولت بشار اسد از حامیان سنتی حماس و دشمن راهبردی اسراییل به حساب می‌آید. روسیه همچنین با مصر و دیگر کشورهای عربی، روابط گسترده‌ نظامی دارد.

به این ترتیب و صرف نظر از تحلیل‌هایی که غالبا مبتنی بر تئوری توطئه و برآمده از منافع راهبردی و ژئوپلیتیک غرب این روزها در رسانه‌ها و محافل سیاسی و دانشگاهی اروپا و امریکا ارائه می‌شود، این واقعیت را نمی‌توان انکار کرد که جنگ جاری میان اسراییل و فلسطین، صحنه‌ای جدید از تقابل فزاینده شرق و غرب است و برنده و بازنده این جنگ روی قطب‌بندهای استراتژيک جهان، تاثیرگذار خواهد بود.