کمال‌الدین بهزاد؛ نام‌آوری در وطن خویش غریب
کمال‌الدین بهزاد؛ یکی از نقاشان برجسته افغانستان شمرده می‌شود. او در سال ۸۴۵ هجری (۱۴۵۰ میلادی) در ولایت هرات دیده به‌جهان گشود و در سال ۹۴۲ هجری قمری (۱۵۴۵میلادی) در این ولایت وفات کرد. مقبره بهزاد در نزدیکی کوه مختار پهلوی هرات واقع است.
به‌تازگی سمینار علمی – تحقیقی کمال‌الدین بهزاد در ولایت‌های کابل و هرات برگزار شد. وزارت اطلاعات و فرهنگ تحقیق در مورد بهزاد را آغاز کرده‌است؛ اما به‌باور فرهنگیان، دولت افغانستان در این مورد دیر اقدام کرده‌است.
به‌باور آن‌ها او با آن‌که در کشورهای دیگر هنرمندی چیره‌دست و مشهور و صاحب‌مکتب است، نام‌اش در افغانستان که وطن اصلی اوست هنوز به‌جز برای عده‌ای معدود، غریب و ناآشنا است.
هم‌اکنون در بسیاری از کشورها، کمال‌الدین بهزاد را مینیاتوریست ایرانی می‌دانند؛ دلیل این کار هم توجه ایران و فرهنگیان این کشور به کارهای بهزاد بوده‌است.
آثار بهزاد به‌عنوان میراث فرهنگی
محمدرسول باوری؛ معین فرهنگ و هنر وزارت اطلاعات و فرهنگ به خبرگزاری افق می‌گوید که به هدایت اشرف‌غنی؛ رییس حکومت وحدت ملی باید در مورد سبک بهزاد تحقیق صورت بگیرد و آثار کمال‌الدین بهزاد نیز جزء میراث‌های فرهنگی غیرملموس کشور به حساب می‌آید.
مسؤولان ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات هم می‌گویند که برگزاری سیمنارها در مورد کمال‌الدین بهزاد، دفاع از هویت این مینیاتوریست شمرده می‌شود.
آریا رؤوفیان؛ رییس اطلاعات و فرهنگ هرات در صحبت با خبرگزاری افق می‌گوید: «برگزاری سمینارها در مورد کمال‌الدین بهزاد و آثارش می‌تواند برای معرفی این هنرمند به افغان‌ها مؤثر واقع شود. طبیعی است به نوعی در تمام کشورهای منطقه جدالی بر سر تصاحب نام و هویت شخصیت‌ها وجود دارد. برخی موارد از جمله هویت این شخصیت‌ها، از زاویه دید توریستی به آن نگریسته می‌شود. برخی شخصیت‌ها برای شماری از کشورها سمبل‌های اقتصادی شده‌اند. دولت افغانستان مکلف به پاسداری از کمال‌الدین بهزاد و آثارش است.»
هیچ اثر بهزاد در افغانستان وجود ندارد
کمال‌الدین بهزاد از نقاشان برجسته دربار سلطان‌حسین بایقرا بود. بهزاد عشق و علاقه مفرطی به هنر مینیاتور داشت و آثاری گران‌بها، اما اندک از وی باقی مانده‌است.
توفیق رحمانی؛ رییس دانشکده هنرهای دانشگاه دولتی هرات به خبرگزاری افق می‌گوید که مینیاتوری‌های کمال‌الدین بهزاد زبانزد عام و خاص شده‌بود و به همین خاطر، شمار زیادی از مینیاتوریست‌ها با تقلید از سبک بهزاد به‌نام وی آثار خود را منتشر کرده‌اند و اکنون به دشواری آثار بهزاد تشخیص داده می‌شود.
او می‌افزاید که در افغانستان هیچ اثری از کمال‌الدین بهزاد وجود ندارد و باید حکومت آثار اصلی این هنرمند را از کشورهای دیگر بیاورد و همچنین باید در بخش کارهای بهزاد تحقیق بیشتر شود و مقالات گوناگونی نیز به نشر برسد.
ویژگی‌های مکتب مینیاتوری هرات
مکتب مینیاتوری هرات توسط نقاش چیره‌دست کمال‌الدین بهزاد اساس‌گذاری شده‌است. در شیوه کار بهزاد، آرایش و تزیین، قوی‌تر بوده، طبقات نازک صخره و کوه‌هایی که در افق منتهی می‌شود به انواع و اقسام رنگ‌های قشنگ و لطیف صحنه‌سازی شده‌است.
مکتب هرات در دوران بهزاد با ابتکارات تازه‌ای که او در نقاشی آورده‌بود، خود را از سایر مکاتب هنری جدا ساخت و در نقاشی آن دوره، مناظر طبیعی همشیه بهار است. صورت‌های اشخاص همه در یک شکل می‌باشد. آدم‌های قدبلند و بینی کوتاه وجود ندارد. همچنین میان مرد و زن فرقی گذاشته نشده‌است.
کمال‌الدین بهزاد در نقاشی به رنگ‌های سرد مانند سرمه‌ای، سبز تیره، فیروزه‌ای، سبز روشن، زرد و قهوه‌ای، طلایی و نقره‌ای بیشتر توجه کرده‌است.
مینیاتوران می‌گویند که در آثار کمال‌الدین بهزاد چیزی که بیشتر نظر را جلب می‌کند، فاصله صورت‌های افراد می‌باشد که به‌صورت مقابل مد نظر نبوده‌است. چنان‌که در تصویر شاهنامه دو مرد جنگی باهم مقابل‌اند و آن‌عده افرادی که از پشت کوه سر کشیده به یک تناسب بوده و خورد و بزرگ نشده‌اند.
یکی از آثار بهزاد، خمسه نظامی است که در موزیم بریتانیا محفوظ است. بیشتر محتوای آثار بهزاد برگرفته از مضامین رزمی، حماسی و عشقی است.
