نقد اجندای طالبان برای مذاکرات صلح – ۴

به تازگی مجموعه‌ای از گزینه‌ها به عنوان طرح پیشنهادی طالبان برای اجندای مذاکرات، منتشر شده‌‌‌است که البته هنوز به طور رسمی از سوی طالبان یا هیأت دولت، تأیید نشده و گفته می‌شود که طالبان آن را به طور «شفاهی»‌ به طرف دولت، ارائه کرده‌اند.صرف نظر از این‌که آنچه منتشر شده، نظر نهایی رهبران طالبان است یا نه، به نظر می‌رسد که 

چینش گزینه‌ها، موضوعات پیشنهادی و اولویت‌های راهبردی مطرح‌شده در این طرح، درست همان چیزی است که طالبان در نظر دارند.

طرح مورد بحث، شامل ۲۴ مورد است که به ترتیب اولویت و اهمیت، ارائه شده‌است. در ادامه قسمت‌های پیشین، در چهارمین بخش، چند مورد پیشنهادی دیگر طالبان برای مذاکرات را مورد نقد و ارزیابی قرار می‌‌دهیم:

۱۴. حقوق اساسی بشری: جالب توجه است که طالبان هم یکی از مسایل مورد مذاکره را حقوق بشر قرار می‌دهند و خواستار گفتگو در  این باره با دولت هستند. این اما پیش از آن‌که نشانه یک تغییر رویکرد ماهوی و بنیادین در نگرش طالبان نسبت به حقوق بشر باشد، تحت تأثیر امضای توافق‌نامه صلح آن گروه با امریکا و نیز دغدغه‌های نیرومندی قرار دارد که در افغانستان پساطالبان درباره حقوق بشر به وجود آمده‌ا‌ست.

افزون بر این‌، طالبان می‌دانند که جهان یک حکومت بی‌اعتنا به حقوق بشر را برنخواهد تافت؛ بنابراین‌ آن گروه به منظور حفظ روابط و مناسبات و تعامل سازنده خود با جهان، مجبور است به بخشی از انتظارات آن از جمله حقوق بشر و… پاسخ مساعد بدهد؛ اگرچه در عمل، به نظر نمی‌رسد که حقوق بشر به معنایی که دولت افغانستان و قدرت‌های بین‌المللی اراده می‌کنند، برای طالبان، ارزش و اعتباری داشته باشد و آن گروه نسبت به آن احساس تعهد کنند.

۱۵. تضمین کفالت بیوه‌ها و ایتام: این گزینه می‌‌تواند بازتاب‌دهنده بخشی از باورهای «اسلامی» طالبان باشد؛ اما در عین حال نباید فراموش کرد که در پی نزدیک به سه دهه جنگ، صدها هزار بیوه و یتیم در مناطق تحت کنترل طالبان هستند که مردان‌شان در جنگ‌ها جان باخته‌اند. بنابراین، کفالت و سرپرستی این جامعه بزرگ بیوه‌‌گان و یتیمان به یک معضل اجتماعی در مناطق تحت سلطه طالبان، تبدیل شده‌است و این نیرو تلاش می‌کند با طرح این مساله در گفتگوهایش با دولت، بر اهمیت رسیدگی به این معضل جدی، تأکید کند.

از نظر فنی اما این موضوعی قابل مذاکره میان دوطرف متخاصم نیست؛ بلکه واقعیتی است که می‌‌تواند در دولت آینده به آن توجه و رسیدگی شود و به نظر نمی‌رسد که مساله‌ای مورد مناقشه به حساب بیاید.

۱۶. حقوق زنان در روشنی اصول اسلامی و عنعنات ملی: حقوق زنان هم مانند حقوق بشر، از مسایل چالشی در مذاکره با طالبان است. در دوره حاکمیت رژیم امارت، زنان هیچ‌گونه حق سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی و حتی فردی نداشتند. با آنان به مثابه اشیای تحت تملک مردان برخورد می‌شد، از آموزش محروم بودند، بدون محرم مرد، حق بیرون رفتن از خانه را نداشتند، از مشارکت سیاسی و مدنی، بی‌نصیب بودند و در بیرون از خانه مجبور به پوشش کامل سر تا پا بودند.

به همین دلیل، صلح با طالبان، نگرانی‌های جدی فعالان زن و سازمان‌های مدافع حقوق زنان را برانگیخته‌است؛ به ویژه این‌که در حال حاضر نیز حتی یک زن در ترکیب هیأت مذاکره‌کننده طالبان، حضور ندارد.

با این حساب، این مهم است که طالبان در این باره، حاضر به مذاکره‌ می‌شوند؛ اما تأکید بر حقوق زنان «در روشنی اصول اسلامی و عنعنات ملی» بار دیگر دامنه نگرانی‌ها درباره عدم تغییر نگاه طالبان نسبت به حقوق زنان را افزایش می‌دهد و پیش‌بینی‌ می‌شود که این امر، یکی از مسایل بسیار اختلافی میان دوطرف مذاکره‌کننده باشد. 

۱۷. تمام حقوق شرعی و اصولی زندانیان: طالبان در توافق‌نامه صلح با امریکا توانستند ۵ هزار زندانی خود را از زندان‌های دولتی آزاد کنند و هم‌اکنون خواستار آزادی ۷ هزار زندانی باقی‌مانده‌شان هستند؛ خواسته‌ای که مشخص نیست که آیا از سوی دولت اجابت می‌شود یا نه. 

با این حال، تأکید آن گروه بر حقوق شرعی و قانونی زندانیان، نشان‌دهنده دغدغه‌های واقعی گروهی نیست که زندانیان و اسرای جنگی و غیر نظامیان را بی‌محابا سر می‌برد، به رگبار می‌بندد و بدون برپایی دادگاه‌های عادلانه، آنان را مجازات می‌کند؛ بلکه بیش‌تر به هدف کسب امتیاز و مصونیت برای زندانیان آن گروه در زندان‌های دولت مطرح می‌شود.

ادامه دارد…