مذهب جعفری در افغانستان؛ از مطالبه رسمیت تا انکار کامل
سخنان تازه ملا ندامحمد ندیم، ریشه‌های نیرومندی در میان همه رهبران و اعضای طالبان دارد و از نظر آن‌ها شیعیان هیچ نسبتی با اسلام ندارند و جعفری یک مذهب اسلامی محسوب نمی‌شود.
ندامحمد ندیم؛ سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان به تازگی در سفری به ولایت کنر، ادعا کرده که در افغانستان تنها یک مذهب وجود دارد و آن مذهب حنفی است.
ضیاءالله هاشمی؛ سخنگوی وزارت تحصیلات عالی طالبان، روز یک‌شنبه، ۲۶ قوس، بخشهایی از ویدیوی سخنرانی ندامحمد ندیم را که در دانشگاه سید جمال‌الدین افغان انجام داده بود، نشر کرد که در آن او در میان سخنان‌اش می‌گوید که علت کامیابی مردم افغانستان در این است که در افغانستان تنها یک مذهب وجود دارد و آن «مذهب امام ابوحنیفه» است.
سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان همچنین افزوده که دلیل بدبختی مردم افغانستان وجود احزاب و گروهها است و بیان داشته که احزاب و گروهها باید از بین بروند.
این در حالی است که بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و گروه‌های مدافع حقوق بشر از جمله، مجمع آسیایی برای حقوق بشر و توسعه با نشر گزارش‌هایی مدعی شده‌اند که گروه طالبان آزادی مذهبی و عقیده شیعیان و هزاره‌ها را سلب کرده‌اند.
در عمل نیز شیعیان و هزاره‌ها در افغانستان، بیش از هر اقلیت مذهبی و قومی دیگر از سوی طالبان، تحت فشار قرار گرفته و هر روز ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های بیش‌تری بر آن‌ها وضع شده است. در ایام سوگواری محرم امسال نیز محدودیت‌های طالبان بر شیعیان، نسبت به سال اول سلطه آن‌ها به شدت افزایش پیدا کرد و حتی به تیراندازی مرگبار و ضرب‌وشتم حقار‌ت‌بار عزاداران شیعه هم کشیده شد.
از سوی دیگر، طالبان به تازگی دیپارتمنت فقه جعفری در دانشگاه بامیان را نیز حذف کردند. رهبر طالبان در قندهار، پیش‌تر در تصمیمی جنجالی، تمام اعضای «شورای علمای بامیان» را از میان ملاهای سنی برگزید و در این ولایت شیعه‌نشین حتی یک عالم شیعه در شورای علما عضویت ندارد.
از دیگر اقدامات ضد شیعی طالبان می‌توان به تلاش و فشار بر زنان سنی‌مذهبی اشاره کرد که با مردان شیعه ازدواج کرده‌اند که یکی از معروف‌ترین آن‌ها زندانی‌کردن و تغییر مذهب اجباری یک مرد شیعه به دلیل ازدواج با زن سنی علیرغم داشتن چندین فرزند بود.
طالبان همچنین در دست‌کم دو مورد، افراد شیعه را تنها به این شرط، واجد دریافت کمک شناخته‌اند که تغییر مذهب دهند و سپس تغییر مذهب آنان را به عنوان «گرویدن به اسلام» جشن گرفتند!
ملا هبت‌الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان که در قندهار مخفی شده نیز باری گفته بود که در افغانستان «تنها یک مذهب اسلامی» وجود دارد.
مذاکره‌کنندگان طالبان در قطر نیز از تامین حقوق شیعیان در کنار «سایر اقلیت‌های دینی» اطمینان داده بودند؛ تعبیری که در آن زمان اعتراض شدید اعضای شیعه تیم مذاکره‌کننده دولت پیشین را برانگیخت و به توقف مذاکرات منجر شد.
اخیرا نیز بخشهایی از یک کتاب منسوب به نوراحمد اسلام‌جار؛ والی طالبان در هرات، نشر شده که در آن، شیعیان را به «شرک» متهم می‌کند.
همه این موارد در کنار سیاست‌ها و رویکردهای طالبان علیه شیعیان، در گذشته و امروز نشان می‌دهد که سخنان تازه ملا ندامحمد ندیم، ریشه‌های نیرومندی در میان همه رهبران و اعضای طالبان دارد و از نظر آن‌ها شیعیان هیچ نسبتی با اسلام ندارند و جعفری یک مذهب اسلامی محسوب نمی‌شود.
این در حالی است که شیعیان و هزاره‌ها در افغانستان، از همان ابتدای قدرت‌گیری طالبان، شیوه‌های صلح‌آمیز و آشتی‌جویانه را برای تعامل با این گروه در پیش گرفته و جمعی از علما، سیاستمداران و فعالان شیعه برای پیشبرد این تعامل، مطالبات مشروع شیعیان و هزاره‌ها از جمله تامین امنیت، کاهش محرومیت، مشارکت در قدرت و به رسمیت شناختن مذهب جعفری را از دولت طالبان، مطرح کرده و با مقام‌های گوناگون طالبان در میان گذاشتند.
هیچیک از این وعده‌ها محقق نشد و تنها دلیل آن این است که طالبان براساس آموزه‌های متعصبانه و تنگ‌اندیشانه و رادیکال از اسلام سنی، مذهب جعفری را یک فرقه اسلامی نمی‌دانند و به همین دلیل، نه تنها هیچ حقی برای آن قایل نیستند؛ بلکه با انکار هدفمند وجود مذهبی که میلیون‌ها پیرو در افغانستان دارد، در صدد مشروعیت‌بخشیدن به رویکردهای رادیکال‌تر برای قتل عام، کشتار، ترورهای هدفمند، ارعاب، محرومیت، کوچ اجباری و سلب حقوق مادی و معنوی آنان به عنوان شهروندان افغانستان در آینده هستند.
با توجه به این واقعیت‌ها و با در نظرداشت سخنان تازه سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان، دفاع از حقوق شیعیان و جلوگیری از حذف تدریجی آنان در افغانستان زیر سلطه آن گروه، اقدامات فوری در مقیاس ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی لازم است؛ زیرا این رویکرد در همین‌جا باید متوقف شود، پیش از آن‌که رهبران متعصب و تنگ‌اندیش طالبان به مرحله‌ای برسند که نفرت و تعصب عمیق‌شان از شیعیان و هزاره‌ها را همانند دوره اول حاکمیت‌شان با کشتارهای جنون‌آمیز، کوچ اجباری هدفمند و سرکوب سیستماتیک و حذف کامل، عملیاتی کنند. این یک هشدار نیست، فراخوانی برای اقدام و عمل است.
