ترامپ چگونه بگرام را پس میگیرد؟
تصوری که از پایگاه هوایی بگرام به مثابه بزرگترین پایگاه نظامی نیروهای امریکایی در افغانستان وجود دارد، یک شهرک عظیم با زیرساختهای فراوان برای استقرار هزاران نیرو، دهها جنگنده و هلیکوپتر و پهپاد و صدها موشک و تسلیحات سنگین دیگر به علاوه سیستمهای پیشرفته راداری و رصد امنیتی کابل پایتخت و مناطق اطراف، و البته یک زندان مخوف است.
دونالد ترامپ؛ رییس جمهوری پیشین امریکا میگوید که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ کنترل میدان هوایی بگرام را از طالبان پس میگیرد.
آقای ترامپ هدف از بازگشت به این پایگاه استراتژیک در شمال کابل را زیر نظر گرفتن چین عنوان کرده است.
ترامپ همچنین گفته که این پایگاه از جایی که چین موشکهای هستهای خود را میسازد، یک ساعت فاصله دارد و «اکنون توسط آنها اشغال شده است.»
او با تاکید بر اینکه «ما میخواستیم بگرام را حفظ کنیم»، افزوده که حالا کنترل دوباره این پایگاه هوایی را برای حضور در افغانستان نمیخواهد؛ بلکه قصد دارد چین را زیر نظر داشته باشد.
ترامپ با اشاره به موقعیت استراتژیک پایگاه هوایی بگرام گفته: «[این پایگاه هوایی] درست در نزدیکی جایی موقعیت دارد که چین موشکهای خود را میسازد. حالا میدانید چه کسی آن را اشغال کرده است؟ چین.»
میدان هوایی بگرام پیش از خروج نیروهای خارجی از افغانستان در سال ۲۰۲۱، بزرگترین پایگاه نظامی امریکا در افغانستان بود.
درباره بازگرداندن بگرام به نیروهای امریکایی در حال حاضر، اما و اگرهای فراوانی وجود دارد. مساله اول این است که ترامپ، فعلا رییس جمهور نیست. مساله دیگر اینکه او شخصیتی بیثبات دارد و مواضع غیرعملی زیادی را ابراز میکند که حتی اگر در قدرت باشد، نمیتواند عملیاتی کند. موضوع سوم هم اینکه او علاقه شدیدی به ابراز نظرات عوامگرایانه، پوپولیستی و جذاب برای رسانههای زرد، افکار عمومی و توده مردم دارد و بازگرداندن بگرام به امریکا هم میتواند یکی از آنها باشد.
از یاد نبریم که ترامپ در کارزارهای انتخاباتی قبلیاش نیز وعدههای فراوانی داد که در نهایت، یا نخواست یا نتوانست همه آنها را عملی کند. او از جمله ناتو را یک سازمان منسوخ و حربهای از کار افتاده خوانده بود که هزینههای زیادی را بر امریکا تحمیل میکند و متعهد شده بود که پس از ریاست جمهوری، دیگر کشورهای عضو این سازمان را ملزم خواهد کرد تا بخش اعظم هزینههای آن را بپردازند. او همچنین گفته بود که سراسر مرزهای امریکا با مکسیکو را دیوار میسازد و هزینه ساخت دیوار را از خود مکسیکو خواهد گرفت! ترامپ همچنین متعهد شده بود که ورود اتباع چند کشور مسلمان به امریکا را ممنوع خواهد کرد؛ اما در نهایت، تنها به «محدود کردن» ورود شهروندان چند کشور اکتفا کرد.
درباره ناتو و نقش امریکا در تامین مالی آن نیز اتفاق بزرگی رخ نداد؛ اگرچه ترامپ فشار زیادی را بر کشورهای اروپایی وارد کرد و این فشارها بر روابط امریکا با اروپا تاثیر منفی عمیقی گذاشت.
دیوار مرزی مکسیکو هم به سرانجام نرسید و بخشی که ساخته شد با هزینههای دولت فدرال صورت گرفت نه پول دولت مکسیکو.
اخیرا گزارشهایی نیز منتشر شده است مبنی بر اینکه ترامپ فرمان خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان را در آخرین روزهای حضورش در کاخ سفید نیز امضا و به فرماندهان نظامی امریکا ابلاغ کرده بود؛ اما این فرمان در آن زمان کوتاه، قابل اجرا نبود و او در نهایت با مخالفت فرماندهان و درجهداران ارتش و وزارت دفاع امریکا مجبور شد عقب بنشیند و فرمان را کنار بگذارد.
مثالهای فراوان دیگری از این نوع نیز وجود دارد که نشاندهنده شخصیت بیثبات، دمدمی مزاج، فاقد فکر راهبردی و به شدت عوامزده ترامپ است. آیا وعده انتخاباتی بازپسگیری بگرام نیز از همین نوع است؟
نمیدانیم؛ اما این را میدانیم که او در حال حاضر، رییس جمهور امریکا نیست و در این مرحله، شاید چندان اهمیتی نداشته باشد که وقتی در یک اجتماع پرشور انتخاباتی سخنرانی میکند، چه میگوید، یا وقتی شب در رخت خوابش به شبکه اجتماعی خودبنیادش سر میزند، چه مینویسد، یا در مصاحبه با خبرنگاران محبوب وابسته به جریان راست افراطی، به چه کسانی حمله میکند و برای شوراندن مخاطبان و برانگیختن خشم و نفرت و تحسین یا تمسخر آنان، چه الفاظی را بر زبان میراند.
نکته مهم اما این است که اگر او بار دیگر به قدرت بازگردد، وضعیت بگرام چگونه تغییر خواهد کرد؟ آیا امریکا قادر به بازپسگیری بگرام از طالبان یا آنگونه که ترامپ ادعا میکند از چین است؟
تصوری که از پایگاه هوایی بگرام به مثابه بزرگترین پایگاه نظامی نیروهای امریکایی در افغانستان وجود دارد، یک شهرک عظیم با زیرساختهای فراوان برای استقرار هزاران نیرو، دهها جنگنده و هلیکوپتر و پهپاد و صدها موشک و تسلیحات سنگین دیگر به علاوه سیستمهای پیشرفته راداری و رصد امنیتی کابل پایتخت و مناطق اطراف، و البته یک زندان مخوف است.
این مجموعهای است که ترامپ برای بازگشت و کنترل دوباره آن، خیالپردازی میکند و در حال حاضر در اختیار طالبان قرار دارد و ترامپ میگوید چینیها بر آن مسلط شدهاند.
بازگشت به چنین مکانی نیازمند گسیل دستکم یک هزار نیروی نظامی با قدرت آتش هوایی و زمینی است؛ چیزی که ترامپ آن را رد میکند.
بنابراین، تنها راه، مصالحه و سازش پنهانی با طالبان برای واگذاری بگرام به امریکا در قبال دریافت امتیازاتی مانند آزادی پولهای بلوکهشده و دریافت کمکهای نقدی منظم خواهد بود؛ چیزی که ترامپ به عنوان یک سیاستمدار تجارتپیشه، شدیدا مایل به انجام آن است.
در حال حاضر اما باید منتظر ماند و دید که چه اتفاقی برای کاندیدای رویاپرداز ریاست جمهوری امریکا در انتخابات پیش رو و حتی پیش از آن، در دادگاههایی جنجالی که علیه او در جریان است، خواهد افتاد.