روسیه و تحولات افغانستان؛ فرصت یا تهدید؟
با توجه به این رویدادها به نظر می‌رسد که روسیه کماکان به بحران افغانستان به مثابه یک تهدید می‌نگرد و فرصت‌های اندکی که در پی شکست امریکا و فروپاشی دولت دست‌نشانده واشنگتن در کابل برای قدرت‌های رقیب ایالات متحده از جمله جمهوری فدراتیو روسیه به وجود آمده به اندازه‌ای ارزشمند و پراهمیت نیستند تا مسکو تهدیدهای آنی و خطرات فوری ناشی از بحران‌های جاری در افغانستان را نادیده بگیرد. به ویژه در شرایطی که تنش و تقابل میان دولت تاجیکستان و طالبان همچنان وجود دارد و دوشنبه به عنوان پناهگاه و حامی اصلی رهبران و نیروهای ضد طالبان به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ به این ترتیب با توجه به این‌که روسیه حامی استراتژیک تاجیکستان محسوب می‌شود و در این کشور، پایگاه نظامی دارد بدون شک در صورتی که این تقابل وارد مراحل عملیاتی شود، مسکو به جای طالبان در کنار تاجیکستان خواهد ایستاد.
نیکولای پتروشف؛ دبیر شورای امنیت روسیه درباره احتمال بروز فاجعه و جنگ داخلی جدید در افغانستان هشدار داده‌است.
او در نشست سالانه دبیران شوراهای امنیت ملی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع گفته‌است که اگر طالبان نتوانند وضعیت را کنترل کنند و جامعه جهانی به مردم افغانستان کمک مؤثر نکند، تحولات به سوی فاجعه و جنگ داخلی جدید پیش خواهد رفت.
او گفته‌است که به منظور جلوگیری از تلاش برای انتقال فعالیت‌های تروریستی به مرزهای جنوبی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، تبادل اطلاعات از طریق سرویس‌های ویژه کشورهای آسیای میانه سازمان‌دهی شده‌است.
هشدار صریح دبیر شورای امنیت ملی روسیه درباره خطر بروز فاجعه انسانی و جنگ داخلی جدید در افغانستان در حالی صورت می گیرد که بسیاری از صاحب‌نظران معتقد اند که مسکو رابطه راهبردی خود با طالبان را تحکیم بخشیده و انتظار دارد که طالبان بتوانند اقتدار و سلطه خود را در افغانستان استمرار بخشیده، با داعش مبارزه کنند و جلو رشد و نفوذ افراط‌‌گرایی و تروریزم را بگیرند.
با این حال این هشدار نشان می‌دهد که روسیه در عین حالی که از شکست امریکا در افغانستان خوشنود است و خروج نیروهای ناتو از منطقه نفوذ سنتی خود را به فال نیک می‌گیرد، نگرانی‌های جدی درباره امنیت و ثبات افغانستان و منطقه نیز دارد.
در همین راستا تدابیر و تمهیداتی که به دنبال سقوط افغانستان به دست طالبان از جانب روسیه و متحدانش به ویژه در آسیای مرکزی روی دست گرفته شده، همه حاکی از آن است که وضعیت جاری در افغانستان مطلوب مسکو نیست و خروج عجولانه و غیرمسئولانه نیروهای امریکایی و متحدان آن‌ها از افغانستان، نگرانی‌های امنیتی روسیه و کشورهای هم‌پیمان آن به ویژه جمهوری‌های آسیای مرکزی را چندین برابر افزایش داده‌است.
پس از استقرار طالبان بر افغانستان، روسیه و شرکای راهبردی‌اش در آسیای میانه، چندین مانور نظامی برگزار کردند و استحکامات امنیتی در نوار مرزی با افغانستان را تقویت بخشیده‌اند.
همه این اقدامات و تمهیدات نشان می‌دهد که روسیه همچنان به تحولات افغانستان به مثابه تهدید نگاه می‌کند و اگرچه شکست ناتو و امریکا از نظر راهبردی، کمک زیادی به امنیت ملی روسیه در بلندمدت خواهد کرد و قدرت جهانی مسکو در معادلات بین‌المللی را در مقیاسی گسترده افزایش خواهد داد؛ اما تحرکات داعش، خطر ناتوانی طالبان در مهار ناامنی‌های کنونی و بالقوه، وضعیت فاجعه‌بار اقتصادی و احتمال بروز تنش‌های قومی و مذهبی در نتیجه عدم تمکین طالبان به مطالبات جهانی در زمینه تشکیل دولت فراگیر از جمله مسایلی است که روسیه و هم‌پیمانانش را در منطقه نگران می‌کند.
هشدار نیکولای پتروشف از جانب دیگر این گمانه را تقویت می‌کند که مسکو برخلاف روزهای نخست به قدرت‌رسیدن طالبان در حال ارزیابی فاصله‌گرفتن از این گروه است؛ زیرا تصور می‌کند که طالبان به اندازه کافی قدرتمند نیستند و نمی‌توانند از عهده حل بحران‌های چندین ساله افغانستان و استحکام و استقرار نظم و ثبات و امنیت برآیند.
نکته دیگری که این دیدگاه را تقویت می‌کند فعالیت روزافزون داعش، بمب‌گذاری‌های انتحاری، ترورهای هدفمند، حملات مسلحانه و توطئه‌های احتمالی قدرت‌های رقیب روسیه مانند امریکا برای تقویت تروریزم در افغانستان می‌باشد.
موج مهاجرت و رشد ۸ درصدی کشت و تولید مواد مخدر پس از سقوط افغانستان به دست طالبان هم از دیگر مسایلی است که بدون شک سران مسکو را در قبال تحکیم و توسعه ارتباطات خود با دولت جدید افغانستان به تردید و تأمل وادار می‌کند؛ چیزی که در سخنان نیکولای پتروشف نیز مورد تاکید قرار گرفته و او گفت که کشورهای مشترک‌المنافع در حال ارزیابی تدابیر و تمهیدات و همکاری‌های اطلاعاتی به منظور جلوگیری از موج مهاجرت و انتقال احتمالی تروریست‌ها در قالب آن به محدوده جغرافیایی خود هستند.
با توجه به این رویدادها به نظر می‌رسد که روسیه کماکان به بحران افغانستان به مثابه یک تهدید می‌نگرد و فرصت‌های اندکی که در پی شکست امریکا و فروپاشی دولت دست‌نشانده واشنگتن در کابل برای قدرت‌های رقیب ایالات متحده از جمله جمهوری فدراتیو روسیه به وجود آمده به اندازه‌ای ارزشمند و پراهمیت نیستند تا مسکو تهدیدهای آنی و خطرات فوری ناشی از بحران‌های جاری در افغانستان را نادیده بگیرد. به ویژه در شرایطی که تنش و تقابل میان دولت تاجیکستان و طالبان همچنان وجود دارد و دوشنبه به عنوان پناهگاه و حامی اصلی رهبران و نیروهای ضد طالبان به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ به این ترتیب با توجه به این‌که روسیه حامی استراتژیک تاجیکستان محسوب می‌شود و در این کشور، پایگاه نظامی دارد بدون شک در صورتی که این تقابل وارد مراحل عملیاتی شود، مسکو به جای طالبان در کنار تاجیکستان خواهد ایستاد.
