شیوع کرونا؛ جدال امریکا و چین بر سر چیست؟

در روز‌های اخیر دولت دونالد ترامپ با مطرح کردن ادعای خروج ویروس جدید کرونا از یک آزمایشگاه ویروس‌شناسی در ووهان، حملات لفظی به چین را تشدید کرده است. این حملات ممکن است اهداف اقتصادی و سیاسی داشته باشند.

اتهام‌زنی امریکا به چین درباره منشأ ویروس کرونا شدت گرفته است. روز پنج شنبه گذشته، دونالد ترامپ بدون ارائه هیچگونه شواهدی ادعا کرد که با «اطمینان زیاد» معتقد است که منشأ ویروس جدید کرونا (کووید-۱۹) آزمایشگاهی در چین بوده است.

وقتی از ترامپ پرسیده شد که او چه دلیلی درباره ادعای خروج کرونا از آزمایشگاه ویروس شناسی ووهان دارد، گفت: «نمی‌توانم این (دلیل) را به شما بگویم. اجازه ندارم این را بگویم.»

ادعای ترامپ در حالی مطرح شد که دفتر مدیر اطلاعات ملی امریکا برای اولین بار در بیانیه‌ای اعلام کرد که کووید-۱۹ ساخته دست انسان نیست و از لحاظ ژنتیکی نیز دستکاری نشده است. البته در این بیانیه تاکید شده که جامعه اطلاعاتی امریکا تحقیقات‌اش پیرامون منشأ کرونا را ادامه خواهد داد. دفتر مدیر اطلاعات ملی همچنین گفته دستگاه‌های اطلاعاتی امریکا این مسئله را بررسی خواهند کرد که آیا شیوع کرونا از طریق تماس انسان با حیوانات آلوده اتفاق افتاده یا اینکه نتیجه حادثه‌ای در آزمایشگاه ووهان بوده است.

در ادامه اتهام‌زنی دولت امریکا علیه چین، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا، به تازگی طی گفتگویی با شبکه «ای بی سی» مدعی شد آزمایشگاه ویروس شناسی ووهان، منشأ بیماری کروناست. او گفت: «شواهد عظیمی وجود دارد که آنجا، جایی است که این (بیماری) شروع شد.» وی افزود: «می‌توانم به شما بگویم که مقدار زیادی شواهد وجود دارد که این (ویروس) از آن آزمایشگاه در ووهان خارج شد.»

بازی سیاسی
تشدید لفاظی‌های دولت ترامپ علیه چین در شرایطی اتفاق افتاد که تعداد مبتلایان به کرونا در امریکا از ۱.۱ میلیون نفر و تعداد فوتی‌ها از ۷۰ هزار نفر گذشته است. علاوه بر این، اقتصاد امریکا نیز به خاطر تعطیلی‌ها و محدودیت‌های ادامه‌دار به شدت آسیب دیده است.

ترامپ و مقامات دولت‌اش سعی کرده اند آسیب‌های کرونا را کم اهمیت نشان دهند و در حقیقت حتی سعی کرده اند میزان تلفات فعلی را یک موفقیت نشان دهند. ترامپ در نشست خبری روز چهارشنبه گذشته، گفت: «از بدترین (مرحله) درد و رنج عبور خواهیم کرد. معتقدیم که ما واقعا از مرز بزرگی رد شده ایم. روز‌های بسیار بهتری در پیش است.» ترامپ در ادامه از تدابیر دولت‌اش در مقابله با کرونا تمجید کرد و گفت: اگر این تدابیر نبود، یک میلیون و شاید دو میلیون امریکایی جان‌شان را از دست می‌دادند. جارد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ، طی گفتگویی با شبکه فاکس نیوز، اظهارات مشابهی بیان کرد و با بیان اینکه امریکا دستاور‌هایی به دست آورده است گفت: «بنابراین، دولت –دولت فدرال – برای مقابله با چالش (کرونا) به پا خاست. این یک داستان موفقیت بزرگی است که فکر می‌کنم واقعا این داستان باید گفته بشود.»

اما تمجید‌های ترامپ و دستیارانش با انتقادات تندی از جانب رسانه‌های امریکا مواجه شد. به عنوان نمونه، نشریه آتلانتیک در گزارشی نوشت اکثر روسای جمهور تلاش می‌کنند در مواقع غم و اندوه، ملت را تسکین دهند، اما ترامپ دنبال پیروزی است. همین نشریه با طعنه و کنایه نوشت: «مرگ یک نفر، تراژدی است. (اما) مرگ ۶۰۰۰۰ هزار نفر، موفقیت بزرگی است.»

در چنین شرایطی، دولت ترامپ ادعای خروج کرونا از آزمایشگاه ووهان را مطرح کرده است. چنین ادعایی می‌تواند اقدامی در راستای انداختن تقصیر بحران کرونا به گردن چین باشد. مقامات آمریکایی همچنین، مدعی شده اند چین شیوع کرونا را مخفی کرده تا تجهیزات درمانی را برای خود ذخیر کند.

این ادعا‌ها از نظر سیاسی و حتی اقتصادی می‌توانند برای دولت ترامپ یک بازی دو سر بُرد باشند. اول اینکه دولت ترامپ، الآن می‌گوید ویروس کرونا از آزمایشگاه ووهان خارج شد و چین پس از خروج این ویروس پنهانکاری کرد؛ بنابراین تلفات اقتصادی و جانی آمریکا به عهده چین است. ترامپ ادعا کرده که بعد از شیوع کرونا در ووهان، مقامات چینی پرواز‌ها از ووهان به سایر مناطق چین را ممنوع کردند، ولی در عین حال، پرواز‌ها از ووهان به خارج از کشور، از جمله به آمریکا را ادامه دادند. طبق ادعای ترامپ، چینی‌ها با خودشان این طور محاسبه کرده اند که کرونا تاثیرات بزرگی روی اقتصاد چین خواهد گذاشت، پس بگذاریم سایر کشور‌ها هم به کرونا مبتلا شوند. مطرح شدن این ادعا‌ها از سوی ترامپ در شرایطی که محبوبیت‌اش در بسیاری از نظرسنجی‌های بزرگ کاهش یافته، می‌تواند به انحراف افکار عمومی به سمت چین منجر شود. در واقع دولت ترامپ می‌گوید ما در بوجود آمدن کرونا نقشی نداشته ایم و وقتی این ویروس وارد امریکا شد به بهترین شکل با آن مقابله کرده ایم.

صفر کردن بدهی به چین؟
اما جدای از مسائل سیاسی، مقصر دانستن چین در ماجرای کرونا می‌تواند تبعات اقتصادی هم داشته باشد. برخی ناظران معتقدند هدف دولت ترامپ از مسئول دانستن چین در شیوع کرونا، ایجاد زمینه‌های حقوقی برای دریافت غرامت‌های هنگفت از آن است. در هفته‌های اخیر، به موازات مطرح شدن ادعا‌هایی در خصوص منشأ کرونا، تلاش‌ها برای دریافت غرامت از چین شدت گرفته است.

روزنامه نیویورک تایمز گفته است ترامپ برای مرگ هر امریکایی به خاطر کرونا، غرامتی به مبلغ ۱۰ میلیون دالر می‌خواهد. شبکه المیادین در گزارشی گفته اگر برای همه ۶۲ هزار قربانی کرونا در امریکا ۱۰ میلیون دلار غرامت در نظر گرفته شود، مجموع غرامت‌های آمریکا از چین، به بیش از ۶۰۰ میلیارد دالر خواهد رسید.

البته المیادین رقم ۶۲ هزار قربانی را در نظرگرفته است. هم اکنون فوتی‌های امریکا به بیش از ۷۰ هزار نفر رسیده و هر روز به این رقم افزوده می‌شود. این یعنی مقدار غرامت‌های درخواستی امریکا از چین هر روز افزایش می‌یابد. به نوشته المیادین، اگر تعداد قربانیان امریکا به ۱۰۰ هزار نفر برسد، مبلغ غرامت به یک تریلیون دالر خواهد رسید. همچنین، این احتمال وجود دارد که ترامپ به خاطر خسارت‌های اقتصادی از چین غرامت درخواست کند.

چین از امریکا اوراق قرضه به مبلغ ۱.۱۲ تریلیون دالر خریداری کرده است. از دیدگاه المیادین، این مبلغ تقریبا معادل غرامت امریکا از چین خواهد بود. در نتیجه، امریکا ممکن است از طریق مطالبه غرامت از چین، بدهی‌اش به این کشور در اوراق قرضه را صفر کند.