نقد اجندای طالبان در مذاکرات صلح – ۵

به تازگی مجموعه‌ای از گزینه‌ها به عنوان طرح پیشنهادی طالبان برای اجندای مذاکرات، منتشر شده‌‌‌است که البته هنوز به طور رسمی از سوی طالبان یا هیأت دولت، تأیید نشده و گفته می‌شود که طالبان آن را به طور «شفاهی»‌ به طرف دولت، ارائه کرده‌اند.صرف نظر از این‌که آنچه منتشر شده، نظر نهایی رهبران طالبان است یا نه، به نظر می‌رسد که چینش گزینه‌ها، موضوعات پیشنهادی و اولویت‌های راهبردی مطرح‌شده در این طرح، درست همان چیزی است که طالبان در نظر دارند.

طرح مورد بحث، شامل ۲۴ مورد است که به ترتیب اولویت و اهمیت، ارائه شده‌است. در ادامه قسمت‌های پیشین، در پنجمین بخش، چند مورد پیشنهادی دیگر طالبان برای مذاکرات را مورد نقد و ارزیابی قرار می‌‌دهیم:

۱۸. توجه خاص به معلولین: معلولین هم مانند یتیمان و بیوه‌گان، بخشی از معضلات اجتماعی در مناطق تحت سلطه طالبان است. پیش‌بینی می‌شود که در نزدیک به سه دهه گذشته، ده‌ها هزار نفر از اعضای طالبان در نتیجه جنگ‌ها، حملات هوایی، بمب‌گذاری‌ها و… معلول شده‌ باشند؛ ضمن آن‌که آمار جامعه معلولین افغانستان در طول جنگ‌های ۴۰ ساله به صدها هزار نفر خواهد رسید و این امر، رسیدگی به معلولان را به یک نیاز جدی تبدیل کرده‌است.

با این وجود، توجه به معلولان، نیاز به گفتگوی دوطرف متخاصم ندارد و مسئولیت دولتی است که در نتیجه توافق میان دو جانب تشکیل خواهد شد. در دولت کنونی نیز یک وزارت اختصاصی در این باره وجود دارد و برای رسیدگی به معلولان، بودجه ویژه‌ای تعریف‌ شده‌است. بنابراین درج این پیشنهاد در اجندای طالبان، چندان موضوعیتی ندارد؛ اما جالب است که طالبان خواستار توجه ویژه به معلولان و سرپرستی زنان بیوه و یتیمان هستند؛ اما همچنان حاضر نیستند به آتش‌بس تن دهند و جنگ را متوقف کنند تا افراد بیش‌تری معلول، بیوه و یتیم نشوند.

۱۹. انتقال و  معالجه زخمی‌ها: این موضوع نیز مانند دو موضوع مورد اشاره در بالا، یک مساله اختلافی نیست و نیازی به بحث در مذاکرات صلح ندارد؛ بلکه دولت آینده باید به آن رسیدگی کند. به نظر می‌رسد که طالبان در سال‌های گذشته با محدودیت‌های شدیدی برای انتقال و مداوای زخمی‌های شان رو به رو بوده‌‌اند؛ هرچند پیش از این، ادعا شده ‌است که در برخی از جنگ‌ها زخمی‌های طالبان برای مداوا به پاکستان منتقل شده‌ و در شفاخانه‌های آن کشور مورد درمان قرار گرفته‌اند. 

۲۰. جلوگیری از مواد مخدر:  دولت افغانستان و سازمان‌های بین‌المللی، همواره طالبان را متهم به حمایت از تولید و توسعه کشتزارهای مواد مخدر و قاچاق آن می‌کنند تا از پول به دست‌آمده از آن برای پیشبرد ماشین جنگی خود و تغذیه تروریزم سود ببرند. طالبان اما در آخرین سال‌های سلطه خود، کشت و تولید مواد مخدر را «حرام» اعلام کرده و آن را به صفر رسانده‌بودند؛ کاری که دولت افغانستان و حامیان بین‌المللی آن نه تنها موفق به انجام آن نشدند؛ بلکه پس از طالبان، مواد مخدر افغانستان، به نحو پرسش‌برانگیزی چندین برابر رشد و توسعه پیدا کرد و به یک بحران جهانی تبدیل شد.

به هر حال، مواد مخدر، پرونده پیچیده‌ای دارد و به نظر می‌رسد که همه طرف‌های داخلی و خارجی جنگ افغانستان، از این تجارت سیاه و پول‌ساز، منتفع می‌شوند.

این‌‌‌که در اغلب مناطق مورد مناقشه و درگیر جنگ مانند هلمند، فراه و… مواد مخدر نیز کشت و تولید می‌شود، دلیل روشنی بر این مدعاست که یکی از ابعاد جنگ جاری در افغانستان، جنگ بر سر تریاک و درآمدهای سودآور آن است.

دولت ادعا می‌کند که طالبان با شبکه‌های جرمی، باندهای مافیایی و شبکه‌های قاچاق مواد مخدر همدست شده‌ و از این طریق هم به سودهای کلان می‌رسد و هم جنگ خود علیه دولت را تقویت و تغذیه می‌کند.

در میان ۵ هزار زندانی طالبان که بر اساس توافق آن گروه با امریکا از زندان‌های دولت افغانستان آزاد شدند نیز نام‌ شماری از بزرگ‌ترین رهبران شبکه‌های قاچاق مواد مخدر وجود داشت؛ چیزی که اعتراض دولت افغانستان را در پی داشت؛ اما این اعتراضات، عملا تأثیری بر آزادی آنان نداشت.

با این ‌حال، همان‌گونه که اشاره شد، طالبان تنها مرجع استفاده‌کننده از سود‌های کلان ناشی از مواد مخدر افغانستان نیستند و در این میان، نیروهای دولتی، ادارات محلی، تفنگ‌داران مرکزگریز، جزایر قدرت، اعضای ارشد دولت و نیروهای خارجی نیز متهم هستند.

درج این موضوع در اجندای طالبان برای مذاکرات صلح، می‌تواند دو هدف داشته‌باشد: یکی تبرئه و تطهیر آن گروه از اتهام‌های سنگین دست‌داشتن در تولید و قاچاق مواد مخدر، و دوم به چالش‌کشیدن کارنامه غیر قابل دفاع دولت افغانستان و نیروهای خارجی متحد آن در مبارزه و مهار این تجارت سیاه و سودآور و مرگبار که به اعتیاد بیش از دو میلیون نفر در سراسر افغانستان، منجر شده‌‌است.

ادامه دارد…